De inzet van batterijen kan helpen bij het oplossen en voorkomen van netcongestie voor zowel teruglever- als afnameschaarste. Batterijen kunnen echter ook belastend zijn voor het elektriciteitsnet en juist netcongestie veroorzaken. Om dat te voorkomen, stellen de netbeheerders een nieuw inpassingskader voor zodat batterijen kunnen bijdragen aan het voorkomen en verhelpen van knelpunten op het net en congestie niet vergroten.
Door de verduurzaming van het energiesysteem en de inzet van zonne- en windenergie wordt het profiel van elektriciteit steeds dynamischer. Wanneer er veel zon of wind is kan door middel van batterijen het overschot aan duurzaam opgewekte elektriciteit op een grote batterij worden opgeslagen voor de momenten dat er minder zon of wind is.
De energietransitie en toenemende elektrificatie van de industrie zorgen ervoor dat de vraag naar transportcapaciteit op het Nederlandse elektriciteitsnet sterk groeit en dynamischer wordt. Mede daardoor is er in veel gebieden schaarste aan transportcapaciteit op het elektriciteitsnet. Netbeheerders werken hard aan het uitbreiden en verzwaren van het net én aan het beter benutten van het bestaande net waarbij de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk gehouden worden.
In het nieuwe energiesysteem is een belangrijke rol weggelegd voor grootschalige opslag in de vorm van batterijen. Batterijen kunnen opladen op het moment dat er een piek is in de opwek van duurzame energie en ontladen op het moment dat er een piek is in de elektriciteitsvraag. Met deze hoge mate van flexibiliteit worden door een slimme inzet van batterijen extra aansluit- en transportmogelijkheden gecreëerd voor andere klanten en kan netschaarste verkleind worden.
Het is daarom van groot belang dat batterijen worden ingezet als een plus voor het elektriciteitsnet. Op dit moment ontbreken hiervoor echter passende prikkels, waardoor netbeheerders ruimte op het netwerk moeten vrijhouden voor de volledige capaciteit die nodig is om de batterij op te laden én te ontladen. “Zonder aanvullende afspraken kunnen batterijen dus transportschaarste veroorzaken. Dit achten de netbeheerders maatschappelijk niet verantwoord gezien de grote druk op het elektriciteitsnet en de toenemende schaarste”, aldus Han Slootweg, Themaleider slim- en flexibel elektriciteitssysteem bij Netbeheer Nederland.
Om ervoor te zorgen dat grootschalige opslag een bijdrage levert aan het oplossen en voorkomen van transportschaarste stellen de netbeheerders – verenigd in Netbeheer Nederland – een inpassingskader voor met als doel om het sterk toenemend aantal aanvragen van batterij-exploitanten ruimte te bieden op het net. Dit inpassingskader wordt de komende tijd verder uitgewerkt in samenspraak met betrokken stakeholders, zoals Energy Storage NL.
Kort samengevat willen netbeheerders bij het aanbieden van contracten voor batterij-initiatieven gaan werken vanuit drie verschillende uitgangssituaties:
Categorie 1: Gebieden waar netcapaciteit dusdanig ruim beschikbaar is dat batterijen kunnen worden aangesloten zonder dat dit leidt tot schaarste voor andere partijen.
In deze gebieden – aan te wijzen door de netbeheerders – gelden geen aanvullende voorwaarden of beperkingen voor de batterijen en zijn reguliere transporttarieven van toepassing. Het verdelingsmechanisme om rechten te krijgen voor het gebruik van de locatie moet nog nader worden bepaald.
Categorie 2: Gebieden waar nog beperkt netcapaciteit voorhanden is, maar waar de capaciteitsbehoefte van batterijen dusdanig is dat aansluiten van de batterijen vervolgens zal leiden tot schaarste.
Categorie 3: Gebieden waar afname- of terugleverschaarste reeds aan de orde is ten gevolge van andere ontwikkelingen die een beslag leggen op netcapaciteit.
In gebieden in categorie 2 en 3 is het van belang dat de batterij netneutraal wordt ingezet, wat inhoudt dat er geen schaarste wordt veroorzaakt of verergerd. Om batterij-initiatieven toegang te geven tot het net op plekken met schaarste, krijgen zij de mogelijkheid met een overeenkomst te werken waarbij de batterij-initiatiefnemer een financiële compensatie ontvangt in ruil voor het op verzoek van de netbeheerder beperken van de batterij zodra transportschaarste dreigt.
Wil een batterij-project in categorie 1 gebied ook netneutraal werken, dan kan eveneens gekozen worden voor eenzelfde contract met bovenstaande voorwaarden.
Een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) wordt ingezet in afwachting van de non-firm ATO. Om de inzet van flexibele contracten te formaliseren heeft Netbeheer Nederland in september een voorstel ingediend bij de ACM voor het wijzigen van de codes elektriciteit. Met het voorstel worden voorwaarden aan de codes toegevoegd over een variabel recht op transport van elektriciteit, waarbij de netbeheerder de vrije ruimte op het net kan inzetten door op beschikbare tijden transportcapaciteit toe te kennen.
Met het voorgestelde inpassingskader bieden netbeheerders initiatiefnemers van batterij-projecten op dit moment al perspectief over locatiemogelijkheden, voorwaarden en tarieven. Omdat deze voorwaarden leiden tot ‘netneutraliteit’ concurreren batterijen bovendien niet langer met andere partijen die in schaarstegebieden in de wachtrij staan en kunnen batterijen een directe bijdrage leveren aan congestiemanagement. Daarom starten de netbeheerders met het uitbrengen van offertes voor batterij-initiatieven op basis van het nieuwe inpassingskader.
Het aantal aanvragen van batterij-exploitanten is het afgelopen jaar exponentieel toegenomen. Het gaat om vele tientallen partijen voor meer dan 20 GW aan capaciteit. Dit is 1,5x de capaciteit van alle zonnepanelen in Nederland. Batterijen krijgen daar ook gefaseerd een plek op het. “De nieuwe afspraken geven initiatiefnemers van batterij-projecten en netbeheerders ruimte om samen te werken aan het oplossen en voorkomen van netcongestie. Hiermee kunnen batterijen actief bijdragen aan het energiesysteem zonder dat dit leidt tot extra druk op schaarse netcapaciteit en langere wachtlijsten voor andere klanten,” aldus Han Slootweg.
