De Europese Commissie heeft op 26 oktober 2022 een pakket aan voorstellen gepresenteerd dat moet leiden tot een betere bescherming van de waterkwaliteit en de volksgezondheid.
Het gaat om modernisering van bestaande waterwetgeving in het kader van het ‘Zero pollution action plan’ (1). De Europese lidstaten en het Europees Parlement gaan zich over de voorstellen buigen. Daaruit kunnen nog aanpassingen komen.
De meest ingrijpende wijziging voor de waterschappen is het herzieningsvoorstel voor de richtlijn stedelijk afvalwater. Deze richtlijn schrijft voor aan welke eisen de inzameling en de behandeling van huishoudelijk afvalwater moet voldoen. Bij de herziening worden de normen voor de lozing van stikstof en fosfaat verscherpt. Daarnaast wordt er voor alle grote rioolwaterzuiveringen (rwzi’s) een aanvullende zuivering van medicijnresten verplicht gesteld. Verder stelt de Europese Commissie voor om de inzameling en zuivering van afvalwater binnen een aantal jaar energieneutraal te maken.
Een onderdeel van het pakket met voorstellen gaat over de herziening van de richtlijn prioritaire stoffen binnen de Kaderrichtlijn Water (KRW). Daarin wordt een aantal extra stoffen genoemd waaraan de waterkwaliteit getoetst moet gaan worden. Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: 'Het gaat daarbij onder meer om medicijnresten en PFAS. De lat om de KRW-doelen te gaan halen wordt hiermee hoger gelegd. De waterschappen pleiten voor bronaanpak en een strenger toelatingsbeleid voor stoffen. Voorkom aan de voorkant dat risicovolle stoffen in het water komen. Nu is het dweilen met een kraan die steeds verder opengaat.'
Voor de verwijdering van medicijnresten stelt de Europese Commissie in de richtlijn stedelijk afvalwater voor dat de kosten worden gefinancierd via een bijdrage van de producenten van deze stoffen; de farmaceutische industrie. Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: 'Het verwijderen van medicijnresten uit rioolwater draagt bij aan een betere waterkwaliteit en is goed voor de natuur en onze gezondheid. Als waterschappen juichen wij het voorstel van de producentenverantwoordelijkheid toe. Want hiermee worden de verantwoordelijkheid en kosten voor het voorkómen van milieuschade neergelegd bij de producent van stoffen. Wat ons betreft een universeel principe dat voor alle stoffen moet gelden.'
De waterschappen in Nederland zijn constant bezig om de zuiveringsprestaties van de rwzi’s verder te verbeteren. Het zuiveringsrendement van de rwzi’s in Nederland ligt gemiddeld nu al ruim hoger dan de huidige minimumeisen. Met subsidie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en investeringen van de waterschappen zelf wordt gewerkt aan een aantal demonstratieprojecten voor de verwijdering van medicijnresten. Sander Mager: 'Waterschappen willen de nieuwe uitdagingen met duurzame technieken benaderen. We zijn al hard aan de slag om samen met onze partners duurzamere innovaties te ontwikkelen.'
Waterschappen werken al jaren succesvol aan energie-efficiënter werken en energie opwekken bij de rioolwaterzuiveringen. De extra zuiveringstaken uit de richtlijn zorgen voor een extra energievraag. Sander Mager: 'Het is zaak om die zo energiezuinig uit te voeren en daarnaast flink in te zetten op het opwekken van energie bij de rioolwaterzuiveringen. Dat kan door het produceren van biogas tijdens het zuiveringsproces en het plaatsen van zonnepanelen en windturbines op de rwzi-terreinen. Maar ook bij het winnen van warmte uit het effluent van de zuiveringen met aquathermie. We moeten een tandje bijzetten om energieneutraliteit te bereiken. Sowieso vraagt deze herziening om een zeer forse extra investeringsronde voor alle waterschappen. De termijnen die de Europese Commissie voorstelt zijn erg krap.'
Nu het pakket van de Europese Commissie gepubliceerd is, volgt een uitgebreid proces. Daarbij bepalen de lidstaten in de Raad en het Europees Parlement hun positie ten opzichte van de voorstellen. Vervolgens onderhandelen ze met elkaar om een compromis te vinden. Het streven is om de besluitvorming over de herziene waterwetgeving af te ronden vóór de komende verkiezingen van het Europees Parlement in mei 2024.
