Biogrondstoffen en biobrandstoffen moeten de Nederlandse transportsector verduurzamen. Maar daar zijn innovatie en opschaling van de productie voor nodig. En dus investeringen. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vroeg TwynstraGudde de belangrijkste ontwikkelingen, kansen en knelpunten op het gebied van biobrandstoffen in transport te beschrijven en te visualiseren. De gemaakte visuele praatplaten met overzichten van de benodigde biobrandstoffen per transportsector kun je hieronder downloaden.
Er wordt algemeen erkend dat biogrondstoffen en biobrandstoffen een belangrijke rol zullen spelen bij het verduurzamen van de Nederlandse transportsector. De inzet van biogrondstoffen is echter een controversieel en complex onderwerp, met grote onzekerheden voor de toekomst. Markt- en technologische ontwikkelingen gaan bepalen welke productieroutes en ketens de markt gaan domineren per sector. Daarnaast zien we een grote diversiteit aan beelden, data en interpretaties die in verschillende analyses en rapporten zijn gepubliceerd op dit thema.
Want zullen er voldoende biogrondstoffen zijn om aan de vraag te voldoen? Waar komen die biogrondstoffen vandaan? Wat kost het opschalen van de productiecapaciteit? En welke sectoren kunnen het meest profiteren van de inzet van biobrandstoffen? Om richting 2030 en 2050 strategische keuzes voor het verduurzamen van de transportsector te kunnen maken wil het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat grip krijgen op deze onzekerheden.
TwynstraGudde onderzocht kansen en knelpunten voor biobrandstoffen voor het wegvervoer (zwaar en licht), de scheepvaart (zeevaart en binnenvaart) en de luchtvaart. De opgave was de resultaten en aanbevelingen, die technisch en complex van aard zijn, begrijpelijk weer te geven in een helder overzicht – met als doelgroep het hoger bestuurlijk niveau, zodat op basis hiervan strategische keuzes gemaakt kunnen worden.
We startten met een bureaustudie. De resultaten zijn getoetst middels een review, ondersteund door Evety – een gespecialiseerde partner uit het Cordence Worldwide Netwerk, een groep van onafhankelijke adviesbureaus uit de hele wereld waar wij lid van zijn. In een latere fase van het onderzoek zijn de resultaten ook gepresenteerd aan en getoetst door diverse (kennis)instituten, zoals de RVO, TNO, het KiM (Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid) en het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving). De brede betrokkenheid zorgt voor gedragen conclusies en bevestigt het beeld van de complexiteit van dit thema.
Ons onderzoek toont aan dat de inzet van biobrandstoffen spectaculair gaat groeien, mede als gevolg van ambitieuze doelstellingen vanuit Europese wet- en regelgeving in het Fit-for-55-pakket. In de toekomst zullen er voldoende biogrondstoffen beschikbaar zijn (in de EU en wereldwijd) om te voldoen aan de groeiende vraag naar duurzame biogrondstoffen in Nederland. De herkomst van die biogrondstoffen is heel divers en geeft geen duidelijk beeld van de situatie in 2030 en 2050. De verwachting is dat de concurrentie om geavanceerde biobrandstoffen en synthetische brandstoffen (zogenaamde e-fuels) sterk zal toenemen. Hierom zal de productiecapaciteit fors moeten opschalen, waar tegelijkertijd investerings- en operationele kosten (en onzekerheden) nog zeer hoog zijn. Dit wordt deels veroorzaakt door beleidskeuzes die een maximum stellen aan de inzet van conventionele biogrondstoffen (zorgen om duurzaamheidsaspecten) en vetten en oliën (beperkte beschikbaarheid).
Het nog niet vast te stellen wat de exacte toekomstige mix zal zijn van hernieuwbare brandstoffen (en dus het gebruik van bijvoorbeeld biogrondstoffen) per sector in 2030 of in 2050. We kunnen wel vaststellen dat biobrandstoffen en e-fuels richting 2050 veruit het grootste aandeel van de brandstofmix voor de lucht- en scheepvaart vertegenwoordigen. Voor wegtransport zal deze rol kleiner worden en nemen de nul-emissie-alternatieven als elektrische en waterstofaandrijving de markt verder over.
In onze aanbeveling raden we het ministerie aan op korte termijn in te zetten op het stimuleren van innovatie en opschaling van de productie van geavanceerde en synthetische (bio-)brandstoffen voor met name de scheep- en luchtvaart. Daarnaast is het advies het bestaande beleid te heroverwegen met betrekking tot de limitering van inzet van conventionele biogrondstoffen (voedsel- en voedergewassen) en de stimuleringsfactor voor de inzet in de scheep- en luchtvaartsector. Tot slot adviseren we het ministerie om in te zetten op internationale, bindende afspraken voor de lucht- en scheepvaartsector – bij voorkeur in EU-, of mondiaal verband, waardoor investeringszekerheid voor de industrie groeit.
Het eindresultaat van onze studie is beschreven in een rapportage en gevisualiseerd in zes informatieve overzichtsplaten. Zij bieden het ministerie input voor verdere discussie en beleidsvorming. De overzichtsplaten vatten de conclusies en aanbevelingen uit het rapport samen en laten door middel van stroomschema’s op een hele duidelijke manier zien wat de route is van biogrondstoffen tot biobrandstoffen. Ze geven aan hoeveel biobrandstoffen er benodigd zijn per transportsector, uitgesplitst naar type biogrondstof (conventioneel, geavanceerd, vetten en oliën) en andere energiedragers als waterstof, elektriciteit of synthetische brandstoffen. In het rapport is een verdere verdieping per onderwerp uitgewerkt.
