Opslag van energie gaat een belangrijke rol spelen in het energiesysteem van de toekomst. Daarom organiseerden Klimaatweb, Energie Samen & Vakblad Wind & Zon op 24 november de conferentie Energieopslag in Amsterdam. Onder de leiding van dagvoorzitter Harald Wiersema werd het een middag waarin netbeheerders, energiecoöperaties, overheden, adviesbureaus, onderzoekers, bedenkers en uitvoerders van nieuwe innovaties samen kwamen.
De voorzitter van Energy Storage TCP (Technology Collaboration Programme van de IEA International Energy Agency) Teun Bokhoven opent met een betoog over het slim inzetten van energieopslag. We moeten geen tunnelvisie meer hebben op het verzwaren van netten, het zogenoemde koper in de grond stoppen, maar er moeten manieren worden gevonden om slimmer en flexibeler om te gaan met energie. Voor opslag is hele specifieke kennis nodig. Er moeten afwegingen gemaakt worden in opslagduur, snelheid, kosten en het aantal cycli, daarmee kan economisch afgewogen worden wat de beste keuze is voor opslag (thermisch, chemisch of elektrisch). Energieopslag is op deze manier volgens Bokhoven een geheel nieuw vakgebied aan het worden.
Het fossiele energiesysteem is goed te voorspellen maar wind en zonne-energie zijn weersafhankelijk, opslag is daarom nodig om balans in het elektriciteitsnet te brengen. Hierdoor zal opslag volgens Bokhoven ook economische waarde krijgen. Als we het in het transitieproces goed inzetten worden maatschappelijke kosten door slim gebruik gereduceerd en ben je uiteindelijk goedkoper uit.
Dagvoorzitter Harald Wiersema van Holla stelt aan Bokhoven de vraag wie de verantwoordelijk van opslag moet dragen. Bokhoven gaf aan dat wetgeving zich bewust moet zijn van energieopslag, dat netbeheerders, initiatiefnemers en financiën belangrijk zijn en dat iedereen in dit spel nog op de juiste plek terecht moet komen. Daar is volgens hem ook zeker een rol voor de overheid weggelegd.
Jochem Kuiper van Alliander legt uit dat de huidige netten worden ontworpen op extremen waarin het net belast wordt. Deze pieken staan voor enkele uitschieters per jaar, zoals een bepaalde zondag in april waarop veel duurzame energie wordt opgewekt. Om deze pieken heen is genoeg transportruimte op het net vrij. Door middel van batterijopslag zouden de pieken die de congestie veroorzaken weggenomen kunnen worden.
Opwek en verbruik van duurzame energie vallen niet samen, daarom is er flexibiliteit in de vorm van lange of korte termijn elektriciteitsopslag nodig. Een bedrijf met een vlak profiel dat stabiel afneemt wordt in het bestaande systeem beloond, maar in een weersafhankelijk elektriciteitsnet zal flexibel afnemen steeds meer beloond gaan worden en stabiele afname duurder worden. Ook zullen batterijen uiteindelijk de prijs van energie gaan veranderen, omdat de flexibiliteit van het net nu nog wordt bepaald door de gasmarkt, die als laatste de spanning op het net bijstuurt en daarmee de prijs bepaalt.
Er volgt een debat met Teun Bokhoven, Jochem Kuiper, Jeroen Neefs (Branchemanager bij Energy Storage NL), Leon Straathof (Adviseur netinfrastructuur en -regulering bij Energie Samen) en Remco van der Horst (Partnership Director bij GIGA Storage). De deelnemers spreken over het ‘codebesluit congestiemanagement’, dat afgelopen vrijdag 25 november in werking trad. De code moet congestie tegen gaan door partijen te verplichten mee te werken en netbeheerders te verplichten om flexibiliteit toe te passen. TenneT heeft dit onlangs in Limburg gedaan.
Hoe batterijen kunnen worden aangesloten op het net is nog een grote vraag en nieuw voor iedereen. De huidige regelgeving past nog niet, batterijen hebben geen eigen categorie en worden daardoor als ze laden gezien als energiegebruiker en als ze energie leveren als producent. Hierdoor moeten er telkens als energie wordt opgeslagen transportkosten betaald worden. Dit zijn kosten die later opnieuw door de eindgebruiker worden betaald en niet onnodig bij een tussenoplossing als batterij terecht horen te komen.
Bokhoven geeft aan dat het ministerie van EZK schrapsessies (bijeenkomsten waarin regelgeving die niet noodzakelijk is of gewenste ontwikkelingen belemmert wordt geschrapt) gaat doen om huidige wet en regelgeving aan de toekomst te laten aansluiten. De vraag: ‘waar willen we in de toekomst naartoe?’ staat daarbij centraal. Hoe gaat het systeem eruit zien? Wat moet je uit huidige regels schrappen? Het bouwen van het huidige wet en regelsysteem heeft honderd jaar gekost, nu moeten er snel veranderingen komen want de urgentie is groot. De techniek is er, wet- en regelgeving moeten ons dan niet langer dwars zitten
Vanuit het publiek klinkt de roep om duidelijke regie vanuit de overheid met een beoogde eindsituatie. Er zouden al enkele EU landen zijn met beleid en nationale doelstellingen voor opslag. In Nederland zou ook een routekaart voor energieopslag moeten komen. Hierbij is het volgens het publiek belangrijk dat ook warmte en moleculenopslag een plek krijgen.
Tot slot wordt zowel in het debat als in de zaal benoemd dat we in de gesprekken over energieopslag het grote plaatje niet uit het oog moeten verliezen. De discussie gaat soms nog teveel over het technische aspect van energieopslag, terwijl we eigenlijk moeten focussen op het energiesysteem van de toekomst en hoe techniek daaraan kan bijdragen.
Ontwikkelen in tijden van krapte op het elektriciteitsnet
Transitieversnellers: GIGA batterijen voor een flexibel, fossiel- en congestievrij elektriciteitsnet
