Gisteren heeft de kiezer gesproken waarmee een aardverschuiving in de Nederlandse politiek een feit is. Natuurherstel en klimaatactie zijn vandaag en morgen even noodzakelijk als gisteren. Dertien natuur- en milieuorganisaties* roepen alle partijen op om een kabinet te vormen dat hier werk van maakt.
Ambitieus klimaatbeleid blijft links- of rechtsom nodig om onder de 1,5 graden opwarming van de aarde te blijven en klimaatverandering te stoppen. Alleen met rechtvaardig klimaatbeleid halen we de doelen. Dit betekent dat grote vervuilers een eerlijke bijdrage leveren aan de transitie, en huishoudens niet in de kou blijven staan. Bestaanszekerheid van burgers betekent ook investeren in een gezonde leefomgeving met schone lucht, gezond water en een vruchtbare bodem.
Dit gaat hand in hand met de noodzaak om de natuur in Nederland te herstellen die momenteel net zo versnipperd is als het politieke landschap. 1 op de 5 dier- en plantsoorten in Europa wordt bedreigd met uitsterven. Het aankomende kabinet is het laatste kabinet dat nog op tijd in actie kan komen om de natuur te redden en deze neerwaartse trend te keren door zaken bij de bron aan te pakken. Dit omvat het vergroten en verbinden van natuurgebieden, het inzetten van een landbouwtransitie met aanzienlijke stikstofreductie en het beperken van de luchtvaart.
Vogelbescherming heeft ideeën om vogels en natuur er weer bovenop te krijgen en geeft de partijen die een kabinet gaan vormen, graag een paar boodschappen mee. Zo moet het nieuw te vormen kabinet de landbouwtransitie, de omvorming van de landbouw naar een natuurvriendelijke manier, nog meer prioriteit geven. Maar liefst 2,2 miljoen hectare, dat is 54% van Nederland, bestaat uit boerenland. De landbouw bepaalt daarom grotendeels hoe ons land eruit ziet én welke natuur er is. De uitvoering van het Nationaal Programma Landelijk Gebied door de minister van Natuur en Stikstof is daarbij cruciaal.
Op dit moment is de landbouw zó intensief dat vogels en andere dieren en planten van het boerenland wegkwijnen. Alle typische Nederlandse weidevogels, waaronder kievit, grutto, tureluur en scholekster, zijn – tot wel 95% in het geval van de veldleeuwerik! – achteruitgegaan. Net als vroeger heel gewone planten als het madeliefje. De kwaliteit van bodem, water en lucht moet daarom weer sturend zijn voor het landbouwbeleid. Onontkoombaar is dat de stikstofemissie fors omlaag moet: want ook onze natuurgebieden lijden zwaar onder te veel stikstof, net als onze eigen leefomgeving.
Vogelbescherming wil graag dat de overheid zich weer actief bemoeit met de ruimtelijke ordening van het agrarisch gebied. Naar ons idee heel praktisch: door grond aan te kopen, want dat zet werkelijk zoden aan de dijk. Jaarlijks stoppen er namelijk veel boeren. Door gebruik te maken van het zogenaamde voorkeursrecht, kan de overheid een deel van die grond tegen de marktwaarde opkopen.
Grondaankoop door de overheid zou een stevige impuls betekenen naar duurzame landbouw voor duizenden boeren: deze zogenoemde landschapsgronden kunnen dan worden ingezet voor natuurvriendelijke landbouw. Maar ook voor natuur, recreatie en klimaatadaptatie, in de vorm van waterberging en waterrijke natuur. Hiermee sla je meerdere vliegen in één klap.
De biodiversiteit, de verscheidenheid aan soorten en typen natuur, staat in Nederland zwaar onder druk. Veel natuurgebieden kampen met overbemesting (stikstof), vervuiling door gif, versnippering en de snelle klimaatverandering. Daarom is het nodig om de bestaande natuur goed te beschermen door stevige wetgeving. Het Natura 2000-stelsel van beschermde natuurgebieden dient daarom ook fier overeind te blijven. De nieuwe Natuurherstelwet van de EU, mag geen lege huls worden. De natuur die in een deplorabele toestand terecht is gekomen, dient hersteld te worden.
We hebben vooral juist méér natuur nodig. Waterrijke natuur, als buffer tegen de heftige klimaatveranderingen (droogte, hoogwater) waarvoor we ons steeds vaker gesteld weten, met venen die CO2 kunnen opslaan en geweldige natuurgebieden zijn. Bossen zijn nodig, niet alleen voor de natuur maar ze zijn ook voor onze eigen gezondheid van groot belang. Rivieren en kusten hebben dynamiek nodig; ook daarvan zijn vele soorten vogels afhankelijk, zoals roerdomp en de grote stern.
De ogen van Vogelbescherming zijn nu gericht op de partijen die een kabinet gaan vormen. Luister naar de vogels, is onze oproep. Die vertellen hoe de natuur en het landschap ervoor staat. En besef goed: de natuur kan niet zonder ons en wij kunnen niet zonder natuur.
Natuurmonumenten, LandschappenNL, Vogelbescherming Nederland, Natuur en Milieu, SoortenNL, IVN Natuureducatie, Natuur- en Milieufederaties, Milieudefensie, Greenpeace, WWF-NL, IUCN-NL, de Waddenvereniging, Stichting de Noordzee.
