Aniek Moonen is voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging (JKB). Van COP tot RES, de JKB wil dat alle jongeren tussen 16 en 32 jaar worden betrokken in het klimaatbeleid. “Terwijl er ontzettend veel kennis is onder jongeren, zijn ze ondervertegenwoordigd in het maken van beleid,” aldus Moonen, die dit jaar een goed voorbeeld stelde door met een accreditatie voor de Blue Zone op de COP te staan. Afgelopen week kwam zij terug uit Glasgow, waar ze onder meer dineerde met Rutte en de Klimaatgezant en een succesvolle petitie opzette op om Nederland toch het pact tegen buitenlandse fossiele investeringen te laten tekenen. Zij vertelt over haar tops en flops van deze COP.
Er zijn veel geluiden te horen van mensen die de COP een flop vinden. Nu je zelf geweest bent, is de COP volgens jou noodzakelijk?
“Deze klimaattop is sowieso nodig. Het is heel belangrijk om op nationaal niveau actie te ondernemen, maar actie op internationaal niveau is het meest effectief. Bij de COP is er veel momentum. Daarom helpt het vaak om landen net even dat extra duwtje te geven om aan te kondigen dat ze meer actie gaan ondernemen. Een aantal van de pacten die afgelopen week zijn gesloten zijn echt hoopgevend. Stel dat landen hun methaan écht gaan verminderen. Dan heeft dat grote impact. Het lastige is dat veel van die pacten niet bindend zijn, dus daar ligt ook een taak voor ons als samenleving. Wij weten nu dat dit pact ondertekend is. Ik vind het ook aan ons om in 2023 te kijken of dat echt is gebeurd, en zo niet, om er dan herrie over te schoppen.”
Ondertussen is de COP26 afgelopen. Wat vind je van de uitkomsten van de afgelopen twee weken?
“Hoewel het fijn is dat er een slotverklaring ligt die door alle landen is ondertekend, zijn er ontzettend veel grote beslissingen doorgeschoven naar volgend jaar. In de slotverklaring staan hoopvolle dingen, zoals de verhoging van klimaatfinanciering naar ontwikkelende landen en de oproep om nationale klimaatambities vóór volgend jaar nog te verhogen. Maar ondanks die hoopvolle ontwikkelingen, bevat de verklaring vooral veel tegenvallers. Deze top liet zien dat landen niet genoeg willen doen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad. Kortetermijnbelangen blijken belangrijker dan het op termijn redden van miljoenen mensenlevens. Hoe langer we wachten met ingrijpende actie, zoals stoppen met het produceren en verbranden van steenkool, hoe duurder en moeilijker het wordt om een leefbare wereld te garanderen. Klimaatverandering reageert niet op afspraken gemaakt op de COP, wel op een verlaging van onze uitstoot. Daarom moeten we nu overgaan tot actie. Niet alleen tijdens de twee weken van de Klimaattop, maar elke dag van het jaar. Vandaag mogen we nog balen van de behaalde resultaten, maar daarna gaan we weer aan de slag. De COP27 begint morgen.”
De JKB had een officiële accreditatie voor de Blue Zone, heb je het idee dat je alles mee hebt kunnen krijgen van wat er daar gebeurde?
“Nee, dat was echt een heel groot probleem. Wij waren daar als observer, maar er viel weinig te observeren. Dat is altijd zo, maar deze keer nog veel erger. Dat heeft deels te maken met de coronamaatregelen. Bij de delegatie-onderhandelingen bijvoorbeeld, waar normaal gesproken vertegenwoordigers van alle delegaties zitten, waren er geeneens genoeg stoelen voor alle delegaties. Dus voor hen was het al totaal niet inclusief, maar voor de observanten was helemaal geen plek.
Vervolgens waren er ook nog allerlei problemen met opnames die niet werkten, documenten die opeens online niet meer beschikbaar waren en slechte online verbindingen. Het is wel echt de bedoeling dat je als observant goed kan volgen wat er allemaal gebeurt. Dat is altijd moeilijk, maar dit keer was het vanwege de logistieke problemen vrijwel onmogelijk om te volgen wat er allemaal gebeurde. Wij zaten eigenlijk de hele tijd een beetje de Nederlandse delegatie achter de broek, om ze om updates te vragen. Toevallig hebben wij contact met die delegatie, maar als je dat niet hebt dan heb je geen flauw idee van wat er daar gebeurt.”
Het was dus geen erg inclusieve COP?
“Zeker. Van tevoren werd er geroepen dat het de meest inclusieve COP ooit zou worden, maar het was eerder de meest exclusieve top ooit. Een aantal kleine eilandstaten konden nu gewoon niemand sturen. Die worden juist hard geraakt, dus als zij niet bij de onderhandelingen kunnen zijn is dat wel een groot probleem. Van tevoren is daarom beloofd dat veel openbaar en live te volgen zou zijn en dat je alles terug zou kunnen kijken, maar logistiek zat deze COP heel slecht in elkaar. Nog slechter dan de COP in Madrid (red. in 2019, nadat deze was verplaatst vanuit Chili) waar ze maar twee maanden hadden om alles voor te bereiden. Het Verenigd Koninkrijk had natuurlijk ook wel te maken met aanpassingen vanwege corona, maar daar is niet voldoende op voorbereid. De venue alleen al was veel te klein. Als er zelfs niet genoeg stoelen zijn voor alle delegaties, is dat gewoon gênant.”
Maandag dineerde je met onder andere Mark Rutte en de Klimaatgezant , is daar nog iets interessants uit ontstaan?
“Ja, Sander Gaastra, de directeur-generaal klimaat en energie bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, zat er ook bij en met hem heb ik een heel goed gesprek gehad. Over het klimaatbeleid van Nederland en hoe we jongeren meer kunnen betrekken bij de uitvoering daarvan. Hij heeft ons ook gelijk uitgenodigd om bij hem langs te komen op het ministerie om dat verder uit te werken, dus dat was een mooie uitkomst.”
Wat is een voorbeeld van hoe jongeren beter betrokken kunnen worden?
“Jongeren worden nu vaak pas op het allerlaatste moment betrokken, alleen om te checken of de gemaakte afspraken oké zijn en vervolgens een fotomomentje mee te doen. Maar wij, de JKB, vinden dat jongeren veel meer in het proces betrokken moeten worden. Zodat ze ook bij het formuleren van de doelen en het nadenken over de uitvoering betrokken zijn. De JKB heeft twee jaar geleden bijvoorbeeld JongRES opgericht. Dat zijn groepen jongeren die op regionaal niveau meedenken over de energiestrategieën. Die RES’en bepalen hoeveel en waar windmolens worden neergezet. Als jongeren daar niet over mee mogen praten dan zijn de resultaten drastisch anders, dan als dat wel gebeurt. Zo kwam er bijvoorbeeld laatst uit een onderzoek van de JKB dat windmolens veel minder zien als landschapsverpesting en daar veel positiever tegenover staan. Als je jongeren laat meedoen in de uitvoering, kun je dus zomaar bereiken dat er uiteindelijk veel meer windmolens geplaatst kunnen worden in een gebied waar er anders veel conservatiever mee om zou worden gegaan.”
Over wie gaat het als jullie jongeren zeggen?
“Onze achterban bestaat uit zo’n 100.000 jongeren in Nederland tussen de 16 en 32 jaar, daarbij willen we natuurlijk ook alle jongeren van die leeftijd vertegenwoordigen die (nog) niet in onze achterban zitten. Er zit ontzettend veel kennis onder jongeren. Mensen denken vaak alleen aan scholieren, maar jongeren zijn ook de jonge professionals die al kennis op hebben gedaan in hun studie werk, maar toch ondervertegenwoordigd worden in het maken van beleid.”
Hoe stond het met de vertegenwoordiging van jongeren op de COP?
“Die waren er niet veel. In de delegaties zitten sowieso heel weinig jongeren. De Nederlandse delegatie is daarop echt een uitzondering, omdat daar twee Nederlandse jongerenvertegenwoordigers (Aoife Fleming en Dennis Jansen) in zitten. Daarnaast heb je alleen kans om binnen te komen in de Blue Zone met observator status – zoals de JKB dit jaar – en die is weer heel ingewikkeld om te krijgen. Wij doen daar al jaren ons best voor, en dit jaar is het voor het eerst gelukt. De meeste jongeren kunnen dus niet bij die Blue Zone binnen en moeten naar de Green Zone. Daar is het ook leuk, met activisten en NGO’s, maar er lopen geen politici en beleidsmakers rond. Het is dus veel moeilijker om vanuit daar impact op het proces te hebben.”
