Windparken op de Noordzee zijn gastheer voor meer bodemdieren per vierkante meter dan de zeebodem, ontdekten Leidse onderzoekers. Na 25 jaar kunnen honderd keer meer dieren en een verdubbeling van het aantal verschillende soorten op de fundering van windturbines leven. Dat publiceerden de onderzoekers in Environmental Science & Technology.
Over de lange termijneffecten van windparken op het leven in zee was tot nu toe weinig bekend. ‘Eerdere studies focussen op een paar jaar, niet op de hele levensduur van een windturbine’, zegt onderzoeksleider en industrieel ecoloog Chen Li. Een windturbine gaat zo’n 25 tot 30 jaar mee, dus bedacht Li een manier om te onderzoeken wat de impact van turbines op het bodemleven is na 25 jaar.
Dat bodemdieren zich thuis voelen in windparken was bekend, ‘maar nu hebben we concrete cijfers en een methode om het effect van windturbines op biodiversiteit te berekenen’, zegt Li. Zijn berekeningen laten zien dat funderingen van windturbines populairder zijn onder bodemdieren dan de Noordzeebodem. Na 25 jaar kunnen honderd keer meer dieren en een verdubbeling van het aantal verschillende soorten op de funderingen leven. ‘Het is geweldig dat, naast de bijdrage van windparken aan hernieuwbare energie, er ook een positief effect kan zijn op de biodiversiteit in de zee’, zegt mede-auteur en milieuwetenschapper Laura Scherer.
De bodemdieren wonen graag in windparken, omdat hier meer eten te vinden is. Op veel windparken is het verboden om de bodem om te ploegen. Planten kunnen zich daarom ongestoord hechten aan de funderingen.
Li hoefde voor zijn onderzoek de monsters van het bodemleven niet zelf op te duiken. Hij gebruikte data van onderzoeksinstituut Wageningen Marine Research, Universiteit Gent en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, opgedoken bij zes windparken in de Noordzee. Van deze Duitse, Belgische, Deense en Nederlandse windparken is door de onderzoeksinstituten gedurende tot elf jaar aan monsters verzameld.
Li vergeleek het verschil tussen de monsters van het bodemleven in de windparken met de monsters van vlak buiten de parken. Vervolgens berekende hij met een model hoe het bodemleven zich verder zal ontwikkelen tot aan het einde van de levenscyclus van een windturbine.
Li’s resultaten betekenen niet dat windmolens voor al het zeeleven goed nieuws zijn. Scherer: ‘Het hangt ervan af welke soorten verloren gaan en welke soorten erbij komen. Een voordeel voor de ene soort kan een nadeel zijn voor een andere soort.’ Sommige zeevogels vermijden windparken en verliezen daarmee plekken om te eten of te overwinteren.
‘Het installeren van een turbine zorgt voor veel trillingen en lawaai’
Daarnaast is het effect van het bouwen van windturbines niet meegenomen in de studie. Li: ‘Het installeren van een turbine zorgt voor veel trillingen en lawaai.’ Daardoor kunnen vissen en zoogdieren gedesoriënteerd raken. En wat doe je met een turbine aan het einde van zijn levensduur? ‘Als je de fundering van een windturbine verwijdert, verwijder je ook de winst die we vonden voor de biodiversiteit’, zegt Li. Daar moet over nagedacht worden.
Toch ziet Scherer de impact op de biodiversiteit van het toenemend aantal windturbines op de Noordzee ‘voorzichtig positief in, mits de locaties zorgvuldig gekozen worden.’ Want windparken produceren energie die klimaatverandering vermindert. En het tegengaan van klimaatverandering komt het zeeleven ook ten goede. ‘Dus zelfs als de impact van de infrastructuur en exploitatie van windparken netto negatief zijn, worden deze mogelijk gecompenseerd door de voordelen van verminderde klimaatverandering’, zegt Scherer.
