De afgelopen maanden hebben de duurzame netwerken van CDA, D66, GroenLinks, PvdA, Volt en VVD samengewerkt aan duurzame hoofdstukken voor het regeerakkoord. Klimaatweb spreekt met de voorzitters van de netwerken: Titia van Leeuwen (GroenLinks), Remko Zuidema (D66) en Bram Cool (VVD). “Wij willen ons op de overeenkomsten richten in plaats van op de verschillen”.
Remko Zuidema overhandigt de Bouwstenen voor het Duurzaam Regeerakkoord 2021 – 2025 aan Sigrid Kaag.
Foto: Roos Trommelen
Het is de derde keer dat de groene netwerken samenkomen om een voorzet voor een duurzaam akkoord te schrijven. Twaalf jaar geleden schreven zij het eerste advies, toen nog alleen gericht op energie. Ondertussen biedt het document bouwstenen voor een duurzaam regeerakkoord op het gebied van energie, circulaire economie, landbouw, voedsel, mobiliteit en de gebouwde omgeving. Van Leeuwen (GroenLinks): “Het duurzaam overleg is ontstaan vanuit het idee dat wij als groene groepen inhoudelijk dichter bij elkaar zitten dan onze partijen op dit onderwerp. Dat blijkt het geval.” Het laatste advies werd vier jaar geleden geschreven. “Een paar maanden geleden zijn we weer bij elkaar gaan zitten. Wij willen aan de partijen tonen dat als we elkaar hierin vinden, dat we samen veel verder kunnen komen.”
Er zijn natuurlijk onderwerpen waar de partijen het niet over eens kunnen worden, kernenergie is daar een van. Dit staat ook aangegeven in de inleiding van het document. Over de verschillen willen de voorzitters het echter niet hebben, dat is nu juist het punt van dit groene akkoord. Zuidema (D66): “De onderhandelingen gaan heel vaak over verschillen, wij zoeken juist consensus op. De hele maatschappij leeft onderhand op de verschillen, het is niet ingewikkeld om die op te schrijven. De overeenkomsten gepubliceerd krijgen is veel moeilijker. Dat is de uitdaging van communicatie.”
Er zijn veel organisaties die in deze tijd groene, duurzame en klimaathoofdstukken schrijven en aan de Tweede Kamer aanbieden. Iedereen wil zijn bijdrage leveren aan het regeerakkoord. Wat dit document echter uniek maakt is dat het een samenwerkingsverband is tussen de politieke partijen zelf. De groene netwerken hebben veelal een formele status binnen de partij en dragen ook actief bij aan het verkiezingsprogramma bijvoorbeeld. Daarnaast hebben de netwerken nauw contact met Kamerleden en geven ze advies op aanvraag of op eigen initiatief. Dit document is op eigen initiatief geschreven. Cool (VVD): “Ik denk dat dit document, met 50 suggestie voor een duurzaam regeerakkoord, fundamenteel anders is. Ik ben me niet bewust van andere samenwerkende groepen vanuit de politieke partijen die naast de coalitie onderhandelingen samen iets vinden.”
Foto: Roos Trommelen
Een belangrijke reden dat de partijen dit jaar weer bij elkaar zijn gaan zitten voor dit akkoord is de urgentie van deze formatie die nu wel lang begint te duren. Cool (VVD): “Daarom wilden we dit ook voor het zomerreces publiceren. Als een ‘het-kan-wel’ argument naar iedereen die aan de onderhandelingstafel zit.”
“Het idee is dat de partijen het duurzame hoofdstuk nu alleen nog maar over hoeven te schrijven, de meerderheid van de partijen staat er immers al achter”, stelt Van Leeuwen (GL). “Niet dat dat precies zo gaat gebeuren natuurlijk, maar er worden uiteindelijk altijd wel ideeën overgenomen.”
Vergeleken bij twaalf , acht en vier jaar geleden is het document dit keer al een stuk uitgebreider. Onderwerpen die aan bod komen zijn energie, circulaire economie, landbouw, mobiliteit en de gebouwde omgeving.
Zuidema (D66): “Acht jaar geleden was het alleen nog op energie en circulariteit gericht. Vier jaar geleden hebben we daar kringlooplandbouw bij geïntroduceerd en is dat een volwaardig derde onderdeel geworden. Nu hebben we ook wonen en het verduurzamen van de gebouwde omgeving meegenomen. Dat vond ik best spannend, omdat je daar nog geen trackrecord hebt met elkaar. Ik ben verbaasd over hoe snel en effectief daar toch een evenwichtig programma voor tot stand is gekomen.”
Opvallend is dat het taalgebruik een belangrijke rol speelde tijdens de onderhandelingen volgens de drie voorzitters. Zuidema: “In elke partij merk je dat hetzelfde woord een andere betekenis en andere lading heeft. Dus het is heel belangrijk om te kijken hoe je het goed formuleert. Je kunt hetzelfde bedoelen, maar uiteindelijk bepalen de woorden die je gebruikt in hoeverre het wordt begrepen en gedragen binnen je eigen partij.”
Het document is een overzichtelijk geheel geworden waarin puntsgewijs de verschillende afspraken staan opgesomd per onderwerp. Op dat vlak hebben de partijen echt progressie gemaakt vertelt van Leeuwen: “Ik heb die van vier jaar geleden en nu naast elkaar gelegd. Dan zie je dat we vorige keer veel meer woorden nodig hadden om iets te zeggen, en dat we minder concreet waren.” Ook Cool stemt hiermee in: “Acht jaar geleden waren we nog veel meer aan het zoeken naar wat we wilden.”
Van Leeuwen: “Sommige mensen binnen de achterban van GroenLinks vinden dat de eigen groenlinkse standpunten er niet voldoende in zitten. Ik zeg dan altijd: alleen ga je sneller, maar samen kom je verder. Het idee is niet om die eigen standpunten te veranderen, maar te weten op welke punten je andere partijen kunt vinden. Bij politici zie je dan ook dat vervolgens de waardering groter is. De Tweede Kamerfractie vindt het een mooi stuk.”
Ook binnen de VVD was niet iedereen gelukkig met de samenwerking met linkse partijen, vertelt Cool (VVD). “Er is een stroming binnen de VVD die niet met GroenLinks en PvdA tot een regering wil komen. Wij laten hier zien dat we er op het onderwerp duurzaamheid wél samen uit kunnen komen. Andere onderwerpen, zoals migratie, hebben we nu natuurlijk geparkeerd.”
De partijen die hebben meegewerkt aan het akkoord zijn het allemaal eens over de urgentie van klimaatverandering en dat een probleemschetsing niet meer nodig is. Ze hebben zich daarom alleen gericht op de oplosrichtingen. Cool: “Klimaatontkenners zijn we echt voorbij. Er zijn nog een paar gekke partijen die daar wat van vinden, maar voor VVD en andere partijen is het probleem duidelijk. Aan de rechterzijde van de VVD kom je als eerste JA21 uit, maar die willen zich terugtrekken uit het Klimaatakkoord van Parijs. Formeel moet je met iedereen het gesprek aan gaan, maar het lijkt me heel moeilijk om dan tot een realistisch regeerakkoord te komen wat betreft duurzaamheid.”
De bouwstenen voor een duurzaam regeerakkoord zijn inmiddels ook aangeboden aan de verschillende Kamerfracties. Wat er vervolgens mee gaat gebeuren, dat weten we waarschijnlijk pas als het regeerakkoord er ligt. Maar als het aan de duurzame netwerken ligt kunnen de onderhandelingen in ieder geval niet meer breken op de onderwerpen klimaat en duurzaamheid.
Bouwstenen voor het Duurzaam Regeerakkoord 2021-2025
Fundament groen regeerakkoord gelegd door groene politieke netwerken
