De CO2-uitstoot van woningen en gebouwen is tussen 1990 en 2023 met 38 procent gedaald van 30 naar 18,6 megaton. Bijna de helft van die daling vond plaats in de laatste 2 jaar. Hiermee komt de doelstelling in zicht om de CO2-uitstoot van de gebouwde omgeving in 2030 met meer dan 55% te verlagen ten opzichte van 1990. Tussen 2021 en 2023 nam het aardgasverbruik in woningen met een kwart af. Dit komt door verduurzaming van woningen, maar ook voor een belangrijk deel door zuiniger gedrag. Het is daardoor onzeker of deze sterke daling in dezelfde mate doorzet. Inzet blijft nodig om de doelstelling te halen.
Veel Nederlanders verduurzamen hun woningen en gebouwen, met kleine of grote energiebesparende maatregelen. Het isoleren van woningen ligt goed op koers en ook het aantal warmtepompen groeit sterk. Vorig jaar zijn 240.000 Investeringssubsidies duurzame energie en energiebesparing (ISDE) verleend. In zo’n 700.000 woningen zijn isolatiemaatregelen getroffen en 150.000 warmtepompen geïnstalleerd. In de realisatie van warmtenetten is versnelling nodig. De cijfers staan in de voortgangsbrief over het Programma Versnelling Verduurzaming Gebouwde Omgeving (PVGO) die minister Hugo de Jonge maandag naar de Tweede Kamer stuurde. Dit programma startte 2 jaar geleden.
Minister Hugo de Jonge: “Voor te veel mensen was een energiezuinig huis niet weggelegd omdat het te duur is om substantiële energiebesparende maatregelen te nemen. Daarom hebben we de subsidiemogelijkheden verbeterd, startten we met renteloze leningen en bieden we ondersteuning aan mensen die niet weten waar ze moeten beginnen. De cijfers laten zien dat mensen de mogelijkheden weten te vinden en dat de verduurzaming in Nederland doorzet. Dat moeten we vasthouden, zodat meer mensen kunnen profiteren van een lagere energierekening.”
In 2022 daalde het aardgasverbruik in woningen met ongeveer 15% ten opzichte van 2021. In 2023 verminderde het aardgasverbruik in woningen met nog eens 11%. Dat is meer dan verwacht, omdat de gasprijs in 2023 weer lager was en de winter qua temperatuur vergelijkbaar. Huishoudens bleven hun aardgasverbruik dus verminderen, ook nadat de energieprijzen weer daalden na de energieprijscrisis. In totaal daalde het aardgasverbruik in woningen de afgelopen 2 jaar met bijna een kwart. Ook bij de overige gebouwen ging de reductie door. In totaal daalde het aardgasgebruik in de gebouwde omgeving de afgelopen 2 jaar met ruim 1/5.
Tussen 1990 en 2021 daalde de CO2-uitstoot (inclusief overige broeikasgassen) van de gebouwde omgeving met 6,4 megaton – van 30 megaton naar 23,6 megaton. Op basis van het aardgasgebruik in 2023 komen de emissies in 2023 naar schatting op 18,6 megaton. Dit betekent dat de emissies de afgelopen 2 jaar daalden met ongeveer 5 megaton.
240.000 woningeigenaren ontvingen in 2023 een ISDE. Het aantal woningeigenaren dat de subsidie in 2023 ontving, is 3 keer zo groot als in 2022. Ook zijn er ongeveer 150.000 warmtepompen geïnstalleerd. 2/3 hiervan is volledig elektrisch en 1/3 hybride. Verder werd het beschikbare bedrag in de 2e aanvraagronde van de subsidieregeling duurzaam maatschappelijk vastgoed (DUMAVA) in 1 dag aangevraagd. Ook eigenaren van maatschappelijk vastgoed zijn dus hard bezig om hun gebouwen zoals scholen en zorginstellingen te verduurzamen.
In 2023 zijn de mogelijkheden voor woningeigenaren om hun huis te verduurzamen met een lening of subsidie uitgebreid en verbeterd. Huishoudens kunnen meer geld lenen voor de koop van een energiezuinige woning of voor het verduurzamen van hun huidige woning. Ook kunnen huishoudens met een verzamelinkomen van maximaal € 60.000 nu een lening aanvragen bij het Nationaal Warmtefonds tegen 0% rente. Eerder was het maximaal inkomen voor een lening tegen 0% rente € 45.000. Verder kunnen woningeigenaren de ISDE nu ook aanvragen voor 1 verduurzamingsmaatregel, waar het er eerder minimaal 2 moesten zijn. Door al deze veranderingen kan op dit moment volgens De Nederlandsche Bank 98% van de woningeigenaren verduurzamingsmaatregelen voor hun woning financieren. In 2023 was dit 86%.
Om te zorgen dat ook huishoudens met lage inkomens in woningen met een hoog energieverbruik de kans krijgen om te verduurzamen, zijn verschillende stappen gezet. Om energiearmoede aan te pakken is sinds 2022 meer dan een € 500 miljoen verstrekt aan gemeenten, waarvan € 185 miljoen in 2023. Gemeenten zetten dit geld met name in voor energiefixers en -coaches. Voor grotere isolatiemaatregelen is er de lokale aanpak. Die loopt via gemeenten. In 2023 is hiervoor € 425 miljoen beschikbaar gesteld in een 1e aanvraagronde. Bijna alle gemeenten (337 van de 342) deden een aanvraag om de komende 3 jaar in totaal 206.807 woningen te isoleren. In mei 2023 is de conceptregeling voor de 2e tranche gepubliceerd ter consultatie. Met deze tranche komt € 674 miljoen beschikbaar voor het isoleren van 286.000 woningen.
De verduurzaming in de private huursector loopt achter op het doel om in 2030 325.000 huurwoningen te hebben die de standaard voor woningisolatie halen. De grootste opgave ligt bij kleinere verhuurders. Dat zijn verhuurders die minder dan 50 woningen verhuren. Deze woningen hebben relatief vaak een slecht energielabel. Om verhuurders te stimuleren hun woningen te verduurzamen zijn maatregelen opgenomen in de Wet betaalbare huur, waar de Tweede Kamer in april 2024 mee ingestemde. De wet moet nog behandeld worden in de Eerste Kamer.
Onderdeel van deze wet is een modernisering van het woningwaarderingsstelsel (WWS). Woningen met hogere energielabels worden daarin beter gewaardeerd, terwijl woningen met lagere labels aftrekpunten krijgen. Voor een duurzamere woning mag dus een hogere maximale huurprijs gevraagd worden. Dit komt bovenop de eerder aangekondigde maatregel dat per 1 januari 2029 woningen met een energielabel E, F of G niet meer verhuurd mogen worden. Particuliere verhuurders kunnen ondersteuning krijgen om woningen te verduurzamen via de Subsidieregeling Verduurzaming en Onderhoud Huurwoningen (SVOH).
