De Energiewet en de (juridische) gevolgen voor de energietransitie

Aanleiding

Zowel de Gaswet als de Elektriciteitswet 1998 zijn gebaseerd op oudere Europese wetgeving die voornamelijk was gericht op het tot stand brengen van een interne markt voor gas en elektriciteit. Hierbij stonden voornamelijk de betrouwbaarheid, betaalbaarheid en veiligheid centraal. De regering heeft echter geconstateerd dat in de afgelopen jaren twee additionele doelen steeds belangrijker worden, namelijk het realiseren van een emissiearme, klimaatneutrale energievoorziening en de inpasbaarheid van het energiesysteem in het bredere ruimtelijke beleid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de energietransitie van een centrale energieopwekking (een grootschalige centrale op fossiele brandstof) naar een meer decentrale, kleinschalige en duurzame opwekking. Deze doelen staan niet alleen in Nederland hoog op de agenda maar spelen ook internationaal een grote rol. In het VN-Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat de opwarming van de aarde beperkt moet worden tot maximaal 2,0˚ Celsius. Dit is ook opgenomen in het Nederlandse Klimaatakkoord d.d. 28 juni 2019. De Nederlandse wetgeving moet mee ontwikkelen met deze internationale en nationale veranderingen om de doelstellingen te halen. De invoering van de Energiewet is hierin een eerste stap, maar staat hierin ook zeker niet alleen.

Doel

In de consultatieversie van de nieuwe Energiewet staat dan ook een duurzame toekomst centraal: “Het doel van dit wetsvoorstel is dan ook te voorzien in een modern, geactualiseerd integraal en toekomst bestendig ordeningskader gericht op de markt voor elektriciteit en gas dat (1) de energietransitie optimaal ondersteunt en stimuleert en (2) bijdraagt aan het generieke doel van het Nederlandse energiebeleid, namelijk het realiseren van een CO2-arme energievoorziening die veilig, betrouwbaar en betaalbaar is.” In deze doelstelling zie je de drie oude doelen van veilige, betrouwbare en betaalbare energie terug gecombineerd met de twee nieuwe doelen van een klimaatneutrale energievoorziening die past in de ruimtelijke ordening.

De regering benoemt ook het feit dat de wet functioneel en toegankelijk moet zijn. Het moet met de nieuwe Energiewet mogelijk zijn om de transitie tot stand te brengen in plaats van dat de wet voor onnodige belemmeringen zorgt. Dit is natuurlijk een nastrevenswaardig doel.

Juridische gevolgen

De Gaswet en Elektriciteitswet 1998 worden opgenomen in de Energiewet. Zij zullen daartoe worden geharmoniseerd. Bovendien worden zij op sommige delen ingrijpend aangepast. Dit heeft te maken met de implementatie van het Europese ‘Clean Energy Package’ en de implementatie van nationaal beleid. Deze aanpassingen zijn verdeeld in zes pijlers:

1. Versterkt kader voor toekomstige systeemintegratie;

2. Energiedata als noodzakelijke en kansrijke grondstof;

3. Systemen op orde en ondersteunend voor de energietransitie;

4. Meer ruimte voor nieuwe markt-initiatieven;

5. Meer bescherming eindafnemers; en

6. Toezicht.

Deze grote hoeveelheid aanpassingen zorgt ervoor dat het belangrijk is om kennis te nemen van de gevolgen die de nieuwe Energiewet kan hebben voor uw bedrijf of publiekrechtelijke instelling.

Bovendien staat de Energiewet niet alleen. Zij hangt nauw samen met al ander ingezet (nationaal en internationaal) duurzaam beleid, bijvoorbeeld de ontwikkeling van een nieuwe Warmtewet. Deze Warmtewet 2.0 is van belang voor de verduurzaming van steden met behulp van warmtenetten. Hierover verschijnt binnenkort een artikel van mr.ir. Daniel Santurio González en mr. Mike Briaire.

Voetnoten

1. Memorie van Toelichting wetsvoorstel Energiewet, p.4.

2. Memorie van Toelichting wetsvoorstel Energiewet, p.6.

3. Memorie van Toelichting wetsvoorstel Energiewet, p.6.

4. Klimaatakkoord Den Haag, 28 juni 2019, p.4.

5. Memorie van toelichting wetsvoorstel Energiewet, p.4.

6. Memorie van toelichting wetsvoorstel Energiewet, p.5.

7. Memorie van toelichting wetsvoorstel Energiewet, p.13.