Uit 'Lokale Warmtetransitie in Beeld' blijkt dat bijna alle gemeenten kampen met capaciteitstekort en personeelsverloop. Gemeenten zijn volop bezig met de warmtetransitie, maar hebben behoefte aan een passende en structurele financiering om meerjarige maatregelen te nemen.
Ongeveer de helft van alle gemeenten is bezig of van plan de Transitievisie Warmte (TvW) uit te werken in gebiedsgerichte uitvoeringsplannen. Vooral grotere gemeenten (100.000+) werken aan deze zogeheten wijkuitvoeringsplannen.
Kleinere gemeenten zetten meer in op energieloketten, fixteams en isolatiecampagnes. Redenen daarvoor zijn onder andere gebrek aan capaciteit en aan mogelijkheden voor een collectief warmtenet. Vanwege de stijgende energielasten voor inwoners zetten gemeenten de beschikbare capaciteit eerst in op het tegengaan van energiearmoede, bijvoorbeeld met isolatieaanpakken.
Bijna alle gemeenten werken samen met regiogemeenten, woningcorporatie(s), netbeheerders en provincies. Gemeenten zijn zoekende naar hoe de warmtetransitie te versnellen en op te schalen. Gemeenten ervaren het als een belemmering dat de middelen die de rijksoverheid beschikbaar stelt vaak tijdelijk zijn en daaruit lastig een structurele aanpak kan worden gefinancierd.
Een kwart van de gemeenten, met name grotere, is van plan voor 2030 een warmtenet aan te leggen. Dat de meeste gemeenten hier niet voor kiezen, komt doordat:
Het warmtenet geen kansrijke optie is (afwezigheid van duurzame bronnen)
Er nog teveel onduidelijkheid is over bijvoorbeeld de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw)
Kennis ontbreekt
Bij elke oplossing die gemeenten voorzien, is er altijd aandacht voor isolatie en terugdringen van de energievraag.
Gemeenten passen de communicatie en participatie aan op de aanpak en de fase waarin de plannen zich bevinden. In meer dan driekwart van de gemeenten zijn inwoners zelf actief met het organiseren van gezamenlijke inkoop van energie of isolatie of bij het opzetten van kleine collectieve warmtenetten. Dat vraagt om een andere invulling van de gemeentelijke communicatie en wijze waarop inwoners betrokken moeten worden.
De VNG onderschrijft de aanbeveling in het vandaag verschenen rapport van de nationale ombudsman dat partijen in de energietransitie zoveel mogelijk inclusief moeten communiceren om een brede participatie te realiseren. De VNG ziet een belangrijke ondersteunende rol voor het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie om gemeenten daarbij te ondersteunen.
