Dát is de vraag die voorligt in de Partiële Herziening van het Programma Noordzee. Het doel van deze herziening is voldoende ruimte reserveren voor windparken op zee en zal naar verwachting in september 2025 definitief zijn. Op basis van nieuwe inzichten blijkt dat er tot en met 2040 niet 17 GW, maar 29 GW extra windenergie nodig is om de klimaatdoelen te halen. De opgave voor de Partiële Herziening is om ten minste 23-26 GW aan windenergie op zee te reserveren. Dit blijkt geen eenvoudige opgave, want er zijn een aantal obstakels.
Het is nog onzeker of er voldoende ruimte beschikbaar komt voor de bouw van windparken. Zo is er onduidelijkheid over de (juridische) mogelijkheden om de ruimtelijke inpassing van zowel windenergie, mijnbouw en scheepvaart mogelijk te maken en is het volgens de minister onzeker of de beoogde windparken binnen de ecologische draagkracht te realiseren zijn. Jan Vos, voorzitter NWEA: “Die 23-26 GW wind op zee is hard nodig om te energie- en klimaatdoelen te halen. Dat de uitrol hiervan mogelijk niet gehaald wordt is zorgwekkend. Het zou namelijk betekenen dat de energietransitie vertraagd wordt, terwijl we juist moeten versnellen.”
De Partiële Herziening moet deze ruimte aan opgesteld vermogen van wind op zee reserveren. Op onderstaande kaart is te zien welke gebieden in aanmerking komen voor een ruimtelijke reservering als windenergiegebied voor de periode na 2031.
Zoekgebied 6/7, Nederwiek (noord) en Doordewind (west) zijn de drie voorkeursgebieden. Deze bieden in potentie ruimte voor 20-32 GW. Gebied 6/7 is een groot zoekgebied waar 20-28 GW fysieke ruimte beschikbaar is. Nederwiek (noord) en Doordewind (west) zijn al aangewezen windenergiebieden waar mogelijk nog maximaal 4GW ruimte overblijft voor de periode na 2031. Gebied Lagelander biedt 4 GW ruimte, maar de minister heeft besloten Lagelander alleen te beschouwen als in de drie voorkeursgebieden onvoldoende ruimte te vinden is, omdat het gebied van groot belang is voor de visserij. Kees Stiggelbout, branchespecialist bij NWEA begrijpt deze keuze. “Vooral gebied 6/7 is belangrijk, gezien het grote potentieel van 20-28 GW. NWEA hoopt echter wel dat Lagelander niet volledig van de kaart verdwijnt als zoekgebied, aangezien Nederland streeft naar 70 GW capaciteit in 2050.”
Er komt een nieuwe kaart met zoekgebieden voor additioneel aan te wijzen zoekgebieden in het project Noordzee 2028-2033. Deze zal in lijn zijn met de klimaatambities van het kabinet richting 2050. De bestaande zoekgebiedenkaart wordt dus aangevuld, maar er worden ook zoekgebieden geschrapt of van vorm verandert. Zo worden zoekgebieden 5 middenberm en 8 geschrapt vanwege Duitse planvorming, hoge risico’s voor scheepvaartveiligheid en onevenredig grote ecologische effecten. Zoekgebied 4, dat overlapt met een oefengebied voor defensie, wordt aangepast qua vorm en omvang. Stiggelbout: “Het is belangrijk dat er daadwerkelijk nieuwe zoekgebieden met net zoveel potentieel aan GW voor in de plaats komen. Idealiter wordt daarbij ook rekening gehouden met zog-effecten.”
Het kabinet wil maatwerkoplossingen bieden om de knelpunten die er zijn tussen windenergie- en mijnbouwactiviteiten op te lossen. Deze oplossingen worden gezocht in de sfeer van locatiekeuze, faseren in tijd of optimaliseren van techniek en operatie. Als deze oplossingen niet haalbaar zijn, dan zijn er keuzes nodig. Dit kan ertoe leiden dat op de betreffende plek geen windparken te realiseren zijn, of dat mijnbouwplatforms niet altijd per helikopter bereikbaar zijn. Vos: “Maatwerk is dus belangrijk. Helikopterzones kunnen op bepaalde plekken kleiner en onderhoud kan soms ook per schip plaatsvinden in plaats van per helikoper. Op die manier kan er wel voldoende ruimte overblijven voor de verdere uitrol van wind op zee.”
Het gebruik van de Noordzee moet altijd binnen de ecologische kaders vallen. De minister zegt dat dit een beperkende factor kan zijn voor gebruik van windenergie op de Noordzee. Tijdens de Partiële Herziening worden de ecologische effecten kwalitatief bepaald in het PlanMER. In dit stadium is een kwantitatieve bepaling nog niet haalbaar en is er nog nader onderzoek nodig. De beschikbare ecologische ruimte wordt dus later pas aangetoond, voorafgaand aan de vaststelling van de kavelbesluiten. Verschillende ontwikkelingen op Europees niveau (voortvloeiend uit de Green Deal en de Europese biodiversiteitsstrategie) kunnen ook impact hebben op de beschikbare ecologische ruimte. Stiggelbout: “Het is belangrijk ecologie in het kavelbesluit én de tender te blijven opnemen. Hierbij moeten zowel natuurversterkende als mitigerende maatregelen worden meegenomen en daarnaast moet er in de toekomst gebruik gemaakt worden van offsetting-maatregelen.”
Kamerbrief over partiële Herziening van het Programma Noordzee 2022-2027
