Wie gaan er naar de COP26, en wat zijn hun plannen en verwachtingen? Van 31 oktober tot 12 november vindt dit jaar – na een jaar uitstel door corona – de 26e editie van de UN Climate Change Conference of the Parties (COP) plaats in Glasgow. In deze serie spreekt Klimaatweb met verschillende bezoekers van de Nederlandse delegatie. Natuurlijk is ook de Klimaatgezant van Nederland, Jaime de Bourbon de Parme, aanwezig. Hij vertelt over de uitdagingen van deze COP en zijn rol als klimaatgezant daarin. “Er is meer ambitie nodig.”
Wat houdt de rol van Klimaatgezant in, en wat houdt die rol in op de COP?
“Het woord ‘gezant’ zegt het al: je wordt uitgestuurd. Ik blijf als gezant in Nederland wonen en maak vanuit hier connecties met de rest van de wereld. Dus ik vlieg, trein, loop of Zoom in, en kom weer terug. Nederland is onderdeel van de Europese Unie, maar ik richt me op alles daarbuiten.
Op de COP komt een hele reeks aan ministers en onderhandelaars uit de hele wereld, als diplomaat zit ik tussen de politiek en onderhandelaars in. Er zijn themadagen waar politici spreken terwijl de onderhandelaars in kamertjes het echte harde werk doen, en over komma’s en punten praten. Ik kijk af en toe mee met de onderhandelaars, maar mijn rol ligt vooral bij het politieke gedeelte; met de ministers optrekken, ze begeleiden, en als er geen Nederlandse minister is dan ben ik het gezicht van Nederland op de COP. Soms kunnen we via de politieke tak dingen lostrekken die vastlopen aan de onderhandelingstafel. Er wordt dan bijvoorbeeld aan mij gevraagd om een bepaalde minister aan te spreken, om te kijken of er nog iets mogelijk is, en dat probeer ik dan te doen.”
Wat is uw doel als Klimaatgezant op de COP?
“Uiteindelijk is het doel om de mondiale uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Sommige landen hebben die ambitie niet en hebben aansporing nodig. Anderen kunnen het niet omdat ze interne politieke economische of maatschappelijke problemen hebben. Dan is het de vraag of wij als wereldgemeenschap kunnen helpen om die problemen weg te nemen, zodat deze landen alsnog hun ambitie kunnen tonen.
De andere kant van het verhaal is klimaatadaptatie met de vraag waar in de wereld mensen zich sowieso moeten gaan aanpassen aan de klimaatverandering die nu al gaande is. We hebben de bosbranden en overstromingen gezien. Dat is wereldwijd gaande en sommige delen van de wereld zijn daar gevoeliger voor dan andere delen. Dat gaat dus over wat gebeurt er waar in de wereld, hoe kan men zich daar aanpassen en hebben wij kennis in huis die we kunnen delen zodat zij zich kunnen aanpassen?”
Wat zijn de belangrijkste onderhandelpunten volgens u deze COP?
“Dat zijn er veel, maar het belangrijkste doel is om te kijken of alle nationale doelen bij elkaar opgeteld voldoende zijn om onze uitstoot richting 2050 op nul te krijgen. Tegelijkertijd moeten we kijken naar 2030 en hoe dat eruit ziet; zijn we al op stoom en blijven we onder de 1.5 graden, ja of nee?
Op dit moment halen we de eigen doelen voor 2030 nog niet, er is dus meer ambitie nodig. Sommige landen hebben hun plannen nog niet ingediend, dus ik ben benieuwd wat er nog in de komende weken en tijdens de COP gaat gebeuren. Vervolgens moeten we kijken of er inderdaad een goed en ambitieus plan ligt voor de komende vijf jaar. In Parijs is een infrastructuur neergezet. Deze COP is belangrijk omdat de ambitie voor de komende vijf jaar neergezet wordt, en de implementatie van die ambitie. Dat is moeilijker, want ambitie neerleggen is altijd makkelijker dan het uitvoeren. Plotseling zegt iedereen dan: geen zonnepaneel op mijn dak of windmolen in mijn tuin. Dat zien we in Nederland al, maar in sommige landen is het nog lastiger. Er moet dus worden gekeken hoe we de ambities ook waar gaan maken. Om realistische ambities neer te zetten zijn er mensen achter de schermen heel erg aan het rekenen.
De tweede uitdaging is klimaatfinanciering. Er zijn veel landen die vrijwel niets hebben bijgedragen aan de ophoping van CO2 in de atmosfeer, maar wel de consequenties gaan voelen. We hebben voor Parijs al afgesproken dat we 100 miljard euro per jaar zouden vrij maken om te investeren in adaptatie; aanpassingen waardoor deze landen minder harde klappen krijgen. 100 miljard is veel geld, maar niet veel vergeleken met de kosten die ze zouden krijgen zonder deze aanpassingen. Het is ons nu gelukt om 80 van die 100 miljard bij elkaar te krijgen. Nederland heeft het gevoel dat wij onze fair share doen, we hoeven ons dus niet te schamen. De Verenigde Staten heeft in al die tijd met Trump nog niet bijgedragen, maar gaat nu het klimaatbudget verdubbelen. Wat dat precies betekent en hoeveel dat is moeten we nog zien. Er zijn nog veel meer landen die moeten bijdragen, maar Amerika is de belangrijkste en dat zij hun bijdrage nu verdubbelen is een goed teken.
Tot die tijd kunnen landen zoals India – met veel kolencentrales, kolenmijnen en armoede – zeggen dat ze niets doen zolang de wereld die 100 miljard niet geeft. Zo hard hebben ze het niet gesteld, maar je leest het wel tussen de regels door. Ondertussen lopen kleine landen zoals de Malediven onder water. We kunnen niet zitten wachten op die 100 miljard. Het gaat er nu om dat die 80 miljard alvast goed besteed wordt.”
Welke uitdagingen liggen er in deze onderhandelpunten?
“Wat ik zie is dat we achterlopen op de doelen, maar we zijn tegelijkertijd enorm aan het versnellen. Amerika is eindelijk terug, na vier jaar Trump hebben ze nu Biden en die is nog ambitieuzer dan Obama op het gebied van klimaat. China heeft ook aangegeven dat ze ambitieuzer zullen zijn, bijvoorbeeld door geen kolencentrales in het buitenland meer te financieren. Dat is een enorme stap vooruit, maar intern moet er nog wel veel gebeuren in China. Het is nog maar de vraag hoe ambitieus die plannen zijn. Ook landen als India hebben het nog heel moeilijk. Tegelijkertijd heeft Turkije nu voor het eerst het Parijs akkoord geratificeerd dus dat is positief.
Europa loopt voorop, maar Nederland zelf moet ook gaan accelereren om bij de koplopers te gaan horen. We zijn een van de grootste uitstoters, maar ook een van de meest kwetsbare landen op dit punt aangezien ons land onder het waterniveau ligt.
Ik gebruik vaak het beeld van Sifan Hassan tijdens de olympische spelen; ze struikelt, maar wint toch de wedstrijd. We zijn gestruikeld, maar nu moeten we accelereren om de doelen te halen.”
Het Climate Action Network en aangesloten organisaties riepen een paar weken geleden op om de COP opnieuw uit te stellen omdat deze niet voldoende inclusief georganiseerd kan worden. Wat is uw indruk daarvan?
“De COP leek inderdaad niet representatief te worden, maar als de Olympische spelen in Japan door konden gaan, moet dat hier ook lukken. De Britten hebben vaccins over de hele wereld gestuurd naar alle delegaties die dat wilden en nodig hadden. Ik heb het volle vertrouwen dat dat goed gelukt is. Daarnaast heb je mensen die uit een rood land komen, die moeten ondanks een vaccin nog vijf dagen in quarantaine en voor sommige landen is dat heel duur. Daarom hebben de Britten 16 miljoen pond vrijgesteld om de kosten op zich te nemen voor alle delegaties die in quarantaine moeten. Er zijn ook veel landen zoals Nederland die andere landen financieel steunen en bijvoorbeeld jongere klimaatambassadeurs uit Mexico, Nigeria en Uganda naar de COP laten komen.
Een ander voorbeeld is Nieuw Zeeland, ik sprak daar net iemand die vertelde dat ze voor alle Small Island States de vluchten hebben betaald. Je ziet dus dat iedereen zijn best doet; inclusiever krijg je het denk ik niet. Het is zo belangrijk dat de COP doorgaat, het is al een jaar uitgesteld. Het is in niemands belang om Small Island States, of andere landen of delegaties er niet bij te hebben. Alleen als het inclusief is, kan het geloofwaardig zijn.”
Ligt daarin ook deel van uw rol als Klimaatgezant, om de belangen van deze landen te laten horen?
“Ik ben er allereerst om Nederland te vertegenwoordigen, zodat wij onze bijdrage zo goed mogelijk kunnen leveren en bijdragen aan het succes van de COP. Maar daar hoort bij dat je echt naar elkaar luistert, elkaars stem laat horen en iets tegenover de luide stemmen van de spoilers stelt. Dat zijn met name olie- en gasproducerende landen die gebaat zijn bij uitstel. Daartegenover staan de landen en groepen die echt belang hebben bij klimaatbeleid, zoals Small Island States en jongeren. Daarom nodigen we ook die jonge klimaatambassadeurs uit Nigeria, Oeganda en Mexico uit. Ik hoop hen ook in de gesprekken te kunnen betrekken, al moet ik nog kijken hoe dat allemaal gaat op de COP. Voor mij is het ook de eerste keer!”
Mara de Pater naar de COP26: “Verduurzaming van de reisindustrie moet hoger op de agenda”
