De stikstofcrisis belemmert driekwart van de bedrijven die werken aan duurzame energieprojecten, zo blijkt uit een inventarisatie van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Bijvoorbeeld de broodnodige uitbreiding van het elektriciteitsnet loopt vertraging op. ‘De uitstoot van stikstof tijdens de bouw is een fractie van de uitstoot die deze projecten tijdens hun levensduur vermijden,’ zegt Olof van der Gaag, voorzitter van de NVDE. ‘Dus geef duurzame energie de kans om mee te helpen om Nederland van het stikstofslot te halen.’
Vele duizenden energieprojecten worden geraakt. Bijna allemaal lopen ze (forse) vertraging op. Een derde van de bedrijven geeft aan dat projecten zelfs worden stilgelegd. De kosten worden in de helft van de gevallen hoger. Ook bij projecten ter versterking van het elektriciteitsnet zit veel ‘stikstofpijn’, terwijl deze juist een randvoorwaarde zijn voor ontwikkelingen in de hele samenleving.
Betaalbare energie voor nieuwbouwwijken, bedrijven en burgers
Laat de energietransitie en de verzwaring van energienetten volop doorgaan,. Dan kunnen nieuwe woonwijken weer aangesloten worden op het net, kunnen bedrijven uitbreiden en kan emissieloos vervoer doorgroeien. Bovendien ontstaan nieuwe verdienmodellen voor boeren, die schone energie kunnen gaan oogsten, bijvoorbeeld groen gas. Dan kunnen we binnen de EU meer en meer onze eigen broek ophouden wat betreft energie. Dat is geen overbodige luxe in de huidige internationale chaos. Ook blijft de energierekening voor burgers en bedrijven stabiel en betaalbaar. Laten we er daarom voor zorgen dat de stikstofregels geen spaken in het wiel steken.
Tijdens de bouw wordt er een fractie van de stikstof uitgestoten, ten opzichte van de uitstootvermindering gedurende de levensduur van het project. Bovendien kunnen de projecten die nu door stikstofregels gestopt of vertraagd zijn, ook een aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen voorkomen.
Mislopen van investeringen in groene groei
Er zijn forse investeringskosten gemoeid met de projecten die door stikstofbelemmeringen niet doorgaan. Deze investeringen in groene groei lopen we nu mis. Bedrijven spreken over tientallen of honderden miljoenen euro’s per bedrijf.
In december sprak de Raad van State uit dat ‘intern salderen’ (het tegen elkaar wegstrepen van stikstof-mee- en tegenvallers binnen een project) voortaan vergunningplichtig is en scherpte ze de motiveringseisen aan. Het stof van deze uitspraak moet nog neerdalen, maar zeventig procent van de bedrijven schat in dat het hierdoor veel complexer wordt om duurzame energieprojecten van de grond te krijgen.
Oplossingsrichtingen
De NVDE ondersteunt het versnellingspakket van VNO-NCW, Natuur & Milieu, Natuurmonumenten en Bouwend Nederland, dat een structurele oplossing biedt om de stikstofdepositie in Nederland fors te verminderen. Daarnaast roept de NVDE, net als de onderzochte bedrijven, op tot een vrijstelling van stikstofregels voor duurzame energie(infra)projecten. Dit is niet meer dan logisch omdat de uitstoot tijdens de bouw te verwaarlozen is, ten opzichte van de reductie van stikstof tijdens de levensduur van projecten. Ook moeten energie(infra)projecten voorrang krijgen in de verdeling van de stikstofdepositieruimte bij de stikstofbanken.
Emissievrij bouwen
De sector wacht intussen niet af, maar gaat zelf aan de slag om de stikstofbelemmeringen te beperken. Van de ondervraagde bedrijven ziet bijna de helft het stimuleren van emissieloze voertuigen en materieel, waar nodig ondersteund met subsidies, als een belangrijke oplossing. Zo’n veertig procent past al emissievrije voertuigen of materieel toe. De NVDE vindt dit bemoedigend, al realiseren wij ons dat technische oplossingen niet overal kunnen worden toegepast. Het is van belang dat de subsidie voor emissievrij bouwen met voldoende budget beschikbaar blijft.
