Mara de Pater naar de COP26: “Verduurzaming van de reisindustrie moet hoger op de agenda”

Overdag werkt de Pater als onderzoeker en adviseur voor Drift, in de avonden is ze bezig met ‘treinen regelen’. De Pater was een van de jongeren die in 2019 met een zeilboot naar de Klimaattop in Chili vertrok. Halverwege de oceaan kreeg de groep te horen dat de COP in Madrid zou plaatsvinden. Dit jaar zal de Pater voor het eerst live bij de Klimaattop aanwezig zijn. Ze reist erheen met de Klimaattrein. Een initiatief van Youth for Sustainable Travel, de stichting die zij samen met drie anderen opzette.

Hoe is het idee voor de Klimaattrein ontstaan?

“In het begin was er natuurlijk veel drama, frustratie en verdriet toen we halverwege de Atlantische Oceaan hoorden dat de COP verplaatst zou worden naar Madrid. Maar dat hebben we vrij snel weten om te zetten in een nieuwe campagne; Rail to the COP. Dit sloeg aan in Madrid waardoor we voor de volgende COP weer zoiets wilden organiseren. Zo ontstond het idee voor de Klimaattrein. We hebben vrij snel Prorail erbij gehaald, dat was ook al een goede partner bij de Sail tot he COP. Vervolgens hebben we gezamenlijk de andere partners zoals Eurostar en de NS erbij betrokken.”

Hoe ziet de reis in de Klimaattrein eruit?

“Vanaf Amsterdam rijden we in een Eurostar trein, tot aan Londen. Daar moeten we een kleine wandeling maken van het ene naar het andere station, die zitten naast elkaar. Het zijn dus twee verschillende treinen, maar beiden wel helemaal voor ons gecharterd. ’s Avonds komen we op het station in Glasgow aan.”

Is er een inhoudelijk programma in de trein?

“We beseften ons al vrij snel dat er een heel diverse groep aan reizigers mee zou gaan. Er reizen jongeren mee, ministers, officiële delegaties van Nederland, Duitsland en België, belangrijke types uit de spoorsector en NGO’s. Er zijn dus veel verschillende perspectieven en expertises aanwezig. We hebben daarom voor het eerste deel van de reis een programma opgezet met allerlei gespreksmethodes waardoor mensen met elkaar in gesprek komen. Daarnaast zijn er nog een aantal experts uitgenodigd. Die gaan geen praatje geven, want daar leent een trein zich niet echt voor, maar deelnemen aan de gesprekken.

In het deel na Londen hebben we geen programma opgezet, maar hopen we dat de gesprekken uit het eerste deel van de reis voort worden gezet. Dat zal verder heel informeel zijn, ook om mensen de tijd te geven om zich voor te bereiden op de COP zelf.

Het leuke is dat de trein een informele setting biedt. Daardoor krijg je een heel andere sfeer dan als je op zo’n top rondloopt, daar is alles vaak heel gehaast. Mensen hebben afspraak na afspraak, en moeten zich tussendoor voorbereiden op panels. Hopelijk is de treinreis een rustig en informeel moment waar we de diepte kunnen opzoeken op sommige thema’s.”

Wat staat er deze COP op de agenda voor Youth for Sustainable Travel?

“Voor ons is het belangrijkste dat de verduurzaming van de reisindustrie hoger op de agenda komt. Af en toe wordt er al over gepraat, maar het wordt vaak gezien als een heel complex thema waar mensen hun vingers niet aan willen branden. De vliegindustrie wordt nu bijvoorbeeld vooral buiten het Parijs-akkoord gehouden om het zo internationaal is dat het moeilijk is om te reguleren met individuele landen. Dat willen wij veranderen. Ze krijgen nu een soort special treatment die helemaal niet terecht is. We willen ervoor zorgen dat het gesprek daarover veel meer gevoerd wordt.”

Wat kunnen landen op nationaal niveau doen?

“Binnen de nationale doelen die landen stellen moet de ambitie voor de reisindustrie ook omhoog. Voor de energiesector zijn er duidelijke doelen voor CO2-reductie, waar een nummer en een jaartal aan wordt gehangen. Die specifieke doelen zie ik veel minder voor de reissector.

Voorbeelden van dat soort doelen zijn onder andere het stimuleren van openbaar vervoer en verminderen van autoverkeer. Daarbij gaat het ook over internationale treinreizen. De meeste treinbedrijven zijn nationaal; ze zitten maar in een of in een aantal landen. Daar is meer samenwerking en innovatie mogelijk. Dat zijn allemaal plannen die landen zouden kunnen opnemen in de nationale doelen. Binnen Europa ligt de grootste rol daar voor de Europese Unie, die tijdens de COP ook als één partij optrekt.”

Wat zijn de belangrijkste onderwerpen waar jij je voor gaat inzetten op de COP?

“Ten eerste het eerlijk belasten van kerosine en tickets in de vliegindustrie. Het liefst met een progressieve belasting waarbij mensen die vaak vliegen meer betalen. Ten tweede denk ik dat de Europese Unie best ambitieus mag zijn en vliegreizen onder de 750 of 1.000 kilometer moet verbieden. Dat zou meteen de mogelijkheid bieden om treinreizen op die afstanden te stimuleren. De overheid moet daar ook een rol in spelen; door te zorgen dat de trein industrie daar subsidies of steun voor krijgt. Dan kunnen al die vluchten worden vervangen door treinreizen.”

Het is het ‘Europese jaar van het spoor’ ( European Year of Rail ), liggen er ook concrete plannen om het treinverkeer in Europa te verbeteren?

Voorzover ik weet is het vooral een soort publiciteitsstunt. Dat is niet per se negatief, want daardoor is er wel meer aandacht voor Europees treinverkeer nu. Zowel onder het publiek als binnen de EU. Maar tot nu toe zijn er geen concrete beleidsvoorstellen uit gekomen. Daarom is er vanuit de klimaatbeweging ook wel kritiek op dit soort stunts.”

Ga je Frans Timmermans hier alvast op aanspreken in de Klimaattrein?

“Helaas gaat hij niet meer mee in onze Klimaattrein. Door de grenscontrole is het niet mogelijk om uit te stappen voor Londen. Het idee was dat hij van Rotterdam naar Brussel mee zou gaan, en dan in Brussel eruit, maar dat kan niet vanwege de douane. Hij komt gelukkig nog wel met de trein naar Glasgow, maar ik had ook niet anders verwacht van hem. Hij is een groot treinfan.”

Zie ook

Klimaatgezant over COP26: “Klimaatbeleid is gestruikeld, nu moeten we accelereren”