Onderzoekers van het PBL presenteren bij de start van de UNFCCC-klimaatconferentie in Bonn het meest volledige en gedetailleerde overzicht ooit van hoe het resterende koolstofbudget voor de wereld over landen verdeeld kan worden op een manier die als rechtvaardig gezien kan worden. In een artikel in Nature Climate Change laten ze zien dat voor veel rijke landen een groot gat zit tussen hun klimaatdoelen en wat hun inzet volgens verschillende rechtvaardigheidsprincipes zou kunnen zijn. Om de klimaatdoelen op een kostenoptimale en rechtvaardige manier te halen zou in 2030 $500 miljard tot $7400 miljard klimaatfinanciering voor armere landen nodig zijn.
Om de opwarming tot 1,5 graad te beperken mag de wereld nog slechts vijfmaal de hoeveelheid CO2 uitstoten die vorig jaar vrijkwam. Om onder de 2 graden te blijven bedraagt dit zogenoemde koolstofbudget nog 25 maal de wereldwijde emissie. De vraag hoe deze ‘taart’ van toegelaten broeikasgasemissies verdeeld wordt over de landen van de wereld is een kernvraag op klimaatconferentie in Bonn, die de komende twee weken gehouden wordt. Met alle bestaande toezeggingen koerst de wereld af op 2,5 tot 3 graden opwarming aan het einde van deze eeuw: veel hoger dan in het Akkoord van Parijs is afgesproken. Dit jaar is een sleuteljaar, want ieder land moet nieuwe plannen, ofwel NDCs (Nationally Determined Contributions) indienen.
Hoe het koolstofbudget verdeeld zou kunnen worden op grond van historische verantwoordelijkheid, draagkracht of gelijkheid is nog nooit eerder zo systematisch en volledig in kaart gebracht als nu op de website CarbonBudgetExplorer.eu van het PBL. Voor landen die relatief recent veel zijn gaan uitstoten (zoals India en China), maakt het bijvoorbeeld nogal uit vanaf welk jaar je rekent als je budgetten verdeelt op basis van historische verantwoordelijkheid. Keuzes over de invulling van rechtvaardigheidsprincipes hebben grote invloed op de uitkomsten. Ook van grote invloed zijn aannames over bevolkingsgroei, klimaatgevoeligheid en de vraag in hoeverre emissies in de toekomst gecompenseerd kunnen worden met negatieve emissies. Op de korte termijn worden koolstofbudgetten sterk bepaald door verdelingsprincipes, terwijl op langere termijn demografie, klimaatgevoeligheid en doelkeuzes bepalender zijn.
Vooral voor rijke landen schieten bestaande toezeggingen tekort om binnen een koolstofbudget op basis van rechtvaardigheidsprincipes te blijven. Op deonderstaande kaartis links te zien of hun toezeggingen voldoen aan het rechtvaardigheidsprincipe dat voor dat land het gunstigste is bij standaardaannames over onder meer bevolkingsgroei en historische emissies. Rechts zijn dergelijke aannames voor het land gunstig gekozen. Hoe roder het land hoe minder het huidige beleid volstaat, en hoe blauwer, hoe meer ruimte het land over heeft. In de kaart eronder hebben groene landen een groter koolstofbudget dan in een kostenoptimale wereldwijde verdeling en bruine landen een kleiner koolstofbudget. Het zou dus kostenoptimaal zijn als bruine landen reductie in groene landen financieren.
Als de kloof tussen huidige ambitie en benodigde inspanning erg groot is, ligt het voor de hand om niet alleen in te zetten op extra klimaatbeleid binnen de eigen grenzen maar ook bij te dragen aan emissiereductie in andere landen. ‘Wij laten in ons onderzoek zien welke financieringsstromen nodig zouden zijn om doelen op een manier te halen die zowel kostenoptimaal is als voldoet aan rechtvaardigheidsprincipes,’ vertelt hoofdauteur Mark Dekker. Dit zou in 2030 $500 miljard tot $7400 miljard - de grote spreiding onderstreept hoe bepalend keuzes zijn - aan jaarlijkse internationale klimaatfinanciering voor armere landen vergen, laat het nieuwe artikel zien. Op de klimaatconferentie vorig jaar in Bakoe zegden rijkere landen $300 miljard per jaar in 2035 toe aan armere landen, veel minder dan waar het zuiden op had ingezet. ‘Als je echt uitgaat van rechtvaardigheid kom je automatisch op klimaatfinanciering uit,’ vult collega-onderzoeker Detlef van Vuuren aan.
Deze figuur toont voor de VS, de EU, India, China, Nigeria en Brazilië voor 2030 in grijs emissies zonder klimaatbeleid in 2030, in groen de beloofde emissie, in blauw wat nodig is door te rekenen met gelijkheid, in geel draagkracht, en in paars historische verantwoordelijkheid.
