In de energietransitie dient de Noordzee verschillende doelen die al dan niet gelijktijdig gerealiseerd kunnen worden. De ruimte is echter beperkt. Sommige gebieden in de Noordzee die zeer geschikt worden geacht voor Windenergie op Zee (WOZ) kunnen door de aanwezigheid van (bijna) uitgeputte olie- en gasvelden ook interessant zijn voor CO2-opslag (CCS).
In de loop van 2021 heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat aan Geo-data-specialist Fugro de opdracht gegeven om te onderzoeken hoe deze doelen zich tot elkaar verhouden. Het doel van dit onderzoek is om vast te stellen welke risico's er zijn wanneer WOZ- en CCS-projecten in eenzelfde gebied worden gepland, hoe groot de impact is en welke maatregelen er genomen kunnen worden om de veiligheid te garanderen.
Op basis van de evaluatie van de huidige praktijk heeft Fugro een reeks overwegingen ontwikkeld die kunnen helpen bij de besluitvorming over (mogelijke) toekomstige overlappende WOZ- en CCS-projecten. De conclusie is dat deze projecten in principe naast elkaar kunnen bestaan. Fugro identificeert echter wel vier belangrijke aanbevelingen die zorgvuldig moeten worden opgevolgd om de veiligheid te garanderen, afhankelijk van specifieke omstandigheden van beoogde projecten:
Ontwikkeling van een (3D) karakteriseringsmodel voor geologische locaties. In dit model moet ook het breuksysteem opgenomen worden, omdat het waarschijnlijk wordt geacht dat geïnduceerde seismiciteit (aardtrillingen of bevingen als gevolg van het winnen of opslaan van energie in de ondergrond) plaatsvindt op bestaande breuklijnen in de aarde. Met een dergelijk model kan worden nagegaan hoe groot de kans is dat er een aardbeving direct onder een windpark plaats zou vinden.
Monitoring van CO2-vloeistofinjectie. Voorafgaand aan het injecteren van de locatie worden de verwachte effecten van het injecteren van CO2 gemodelleerd, deze moeten vervolgens na het injecteren gemonitord worden om te kijken wat de effecten daarvan op de (toe- of afname van) druk op de aarde zijn. Dit kan consequenties hebben voor een windpark boven de opslaglocatie.
Installatie van een seismisch monitoringsysteem om te monitoren wat de daadwerkelijke seismische activiteit op de locatie is.
In combinatie met 3: implementatie van een verkeerslichtsysteem. Dit verkeerslichtsysteem is een seismisch risicomanagementsysteem waarmee bijvoorbeeld tijdig activiteiten stilgelegd kunnen worden.
Van deze aanbevelingen zijn de eerste twee al vereisten onder de EU Richtlijn Geologische opslag van CO2 (2009/31/EG), die is geïmplementeerd in de Mijnbouwwet(verwijst naar een andere website). Mede naar aanleiding van de laatste twee aanbevelingen laat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in 2022 een onderzoek uitvoeren naar de ‘best practices’ en de geschiktheid van monitoringstechnieken voor CO2-opslaglocaties.
De eerste projecten voor CO2-opslag zijn al gepland. Op dit moment komen deze niet in gebieden in of nabij windparken op zee, maar ze worden al wel gemonitord. De monitoringresultaten van deze eerste projecten zullen belangrijke aanvullende informatie opleveren over de mogelijke risico's en mogelijk te nemen maatregelen. Deze kunnen worden meegenomen bij het bepalen of de ontwikkeling van windparken op zee en CO2-opslag in de toekomst in dezelfde omgeving kunnen worden uitgevoerd.
Daarbij geldt dat als er in de toekomst concrete plannen worden gemaakt voor een CCS-project onder windparken waartoe al is besloten, het project zal moeten aantonen dat CO2-opslag veilig kan worden gecombineerd met de windparken. Andersom geldt ook: als er een windpark op zee wordt gepland bovenop een CCS-project waartoe al is besloten, zal het windpark moeten aantonen dat het veilig kan worden gecombineerd met het CCS-project.
