De bescherming van de oceaan en het tegengaan van vervuiling zijn belangrijke onderwerpen binnen de Europese Unie. Om die reden vond in februari de One Ocean-top plaats in Brest, Frankrijk. Het doel van deze bijeenkomst was om aandacht te besteden aan vervuiling van de oceaan en om met de lidstaten duidelijke afspraken te maken voor de toekomst. Tijdens deze bijeenkomst lanceerde de Commissie initiatieven om een schonere, gezondere en veiligere oceaan te promoten.
Tijdens de top in Brest kwamen vier prioriteiten van het EU-beleid aan de orde.
de bescherming van biodiversiteit en natuurbehoud, bijvoorbeeld door het tegengaan van illegale visserij;
De strijd tegen de vervuiling van de zee, onder andere door aanpak van plasticverontreiniging. Dit doet de EU bijvoorbeeld via de richtlijn kunststoffen voor eenmalig gebruik (single use plastics), die de geleidelijke afschaffing van plastic wegwerpartikelen voorschrijft;
Oceanen als een oplossing voor klimaatverandering. Hiervoor is het overschakelen op emissievrij zeevervoer essentieel. Een van de initiatieven van de Commissie op dit vlak is de herziening van de verordening infrastructuur voor alternatieve brandstoffen, die schepen die voor anker liggen ertoe verplicht op walstroom over te schakelen of gebruik te maken van emissievrije technologieën. Ook stelt de EU financiering beschikbaar voor vergroening van het zeevervoer, via fondsen als Connecting Europe Facility en Horizon Europe (zie hieronder).
De Europese Unie heeft bestaand maritiem beleid op het gebied van visserij, voorkomen van verontreiniging en de nul-emissie van transport. Zo wordt in het kader van de bescherming van de oceaan ‘the European Digital Twin Ocean’ gecreëerd. Dit is een computeromgeving die verschillende scenario’s kan beoordelen en allerlei kennis verzamelt over het maritieme milieu. Deze simulatie is een kopie van de oceaan en kan levensechte modellen creëren voor toekomstige scenario’s.
Tijdens de One Ocean Summit werd specifiek aandacht besteed aan de Missie zeester 2030: de missie voor het herstel van onze oceaan en wateren.
De Commissie heeft namelijk, onder andere in het kader van de European Green Deal, vijf missies aangeduid. Dit zijn specifieke grote maatschappelijke problemen die extra aandacht verdienen. Het doel van deze missies is om betrokkenen, zoals decentrale overheden te motiveren om over te gaan tot actie. Hier is ook extra geld voor. Naast gezonde oceanen gaat het ook over klimaatneutrale en slimme steden, kanker of klimaatadaptatie.
Dit is relevant voor decentrale overheden omdat de EU (grote) innovatieprojecten met betrekking tot deze missie zal ondersteunen. Nieuwe ideeën, onderzoek en innovatie met betrekking tot het herstellen en beschermen van de oceaan en wateren kunnen in aanmerking komen voor steun van de EU. Dit gaat via het fonds Horizon Europe. Dit is het kaderprogramma van de EU voor onderzoek en innovatie. Een van de doelstellingen hiervan is het bevorderen van alle vormen van innovatie en de marktintroductie van innovatieve oplossingen versterken.
Een ander relevant fonds voor decentrale overheden op het gebied van maritiem beleid is het Europees Maritiem, Visserij en Aquacultuur Fonds (EFMZVA). Door dit fonds kunnen decentrale overheden subsidie krijgen voor bijvoorbeeld nieuwe technologieën ter bevordering van een duurzame blauwe economie. De term ‘blauwe economie’ heeft betrekking op het behoud van het maritieme milieu. Een voorbeeld hiervan is koolstofopslag of kustbescherming.
