Op naar 17 maart: klimaat in de verkiezingsprogramma’s - deel 2

ChristenUnie : “Leven op een groene en schone aarde”

ChristenUnie ziet een klimaatneutrale samenleving als een verantwoordelijkheid richting Gods schepping. De partij begint dan ook met het aanstippen van de rol van mensen zelf, naast de overheid. ChristenUnie steunt het voorstel van de Europese Commissie voor 55% broeikasgasemissies (dit is hoger dan het huidige Nederlandse doel van 49%) in 2030 en wil overeenkomstig het bestaande beleid klimaatneutraal zijn in 2050

Hoe wordt de energietransitie vormgegeven?

De overheid moet volgens de ChristenUnie een voorbeeldrol nemen door vol in te zetten op de opwek van duurzame energie op rijksgronden.

Energiebesparing
ChristenUnie pleit voor meer aandacht voor energiebesparing. De partij vindt het onterecht dat dit onderwerp ondergeschikt is geraakt aan CO2-reductie. Naast reductie moeten er duidelijke besparingsdoelen komen per sector. ChristenUnie wil ook de energiebesparingsplicht verstevigen onder de Wet milieubeheer.

Coöperaties
Er is een opvallende rol weggelegd voor coöperaties in het programma van ChristenUnie. Ze moeten voor ‘vol’ worden aangezien door het ministerie van EZK, ondersteund worden door een ontwikkelfonds, en energieprojecten op rijksgronden moeten zoveel mogelijk toegewezen worden aan coöperaties. ChristenUnie wil lokale participatie in duurzame energieprojecten stimuleren en op lokaal niveau kijken naar wat nodig en wenselijk is.

Wind en zon
ChristenUnie wil inzetten op zowel wind- en zonne-energie op land, als wind op zee. Voor wind op zee geldt voor ChristenUnie de voorwaarde dat de ruimte dubbel kan worden gebruikt, bijvoorbeeld door vissers en voor zeewierteelt. Daarbij willen ze onderzoeken hoe wind op zee een rol kan spelen in de energieopslag, bijvoorbeeld door conversie naar groene waterstof.

Warmtenetten
De potentie van geo- en aquathermie moeten beter worden benut vindt ChristenUnie. De partij wil ruimte voor publieke investeringen in warmtenetten en ziet een belangrijke rol voor de publieke netwerkbedrijven. Er moet ook ruimte zijn voor participatie vanuit de buurt en voor coöperatieve modellen van warmtenetten.

Elektriciteit en groene waterstof
ChristenUnie wil inzetten op industriële elektrificatie en groene waterstof (voor hoge temperatuur wamte). Om de grootschalige opwek van duurzame elektriciteit en de energievraag van de grote industriële clusters in balans te houden wil ChristenUnie een routekaart maken naar grootschalige elektrificatie van de industrie. Ook met het oog op vrachtvervoer en zwaar transport wordt de productie van groene waterstof gestimuleerd.

Kerncentrales
Duurzame vormen van energie hebben de voorkeur, maar ChristenUnie sluit kernenergie niet uit. Het zou een stabiele bijdrage kunnen leveren en kerncentrales nemen niet veel ruimte in. De afvalproblematiek wordt wel als nadeel genoemd. De kerncentrale in Borssele kan open blijven zolang die veilig is.

Biomassa
ChristenUnie is niet helemaal tegen het gebruik van biomassa, indien het hoogwaardig gebruik betreft. Hierbij moeten beschikbaarheid, optimaal en efficiënt gebruik en daadwerkelijke klimaatwinst leidend zijn. Er moet ook rekening worden gehouden met effecten op bijvoorbeeld biodiversiteit en voedselvoorziening. Sectoren waar minder alternatieven beschikbaar zijn, zoals luchtvaart, krijgen voorrang. Het direct verbranden van biomassa voldoet niet aan deze criteria en wil ChristenUnie daarom ook niet stimuleren, en op den duur verbieden.

CO2-opslag
De opslag van CO2 is volgens ChristenUnie een tijdelijke transitiemaatregel op weg naar een emissievrije economie, maar waarschijnlijk wel nodig om de doelstellingen op tijd te halen. CO2-afvang bij de industrie kan worden gefaciliteerd door hiervoor een beperkte infrastructuur aan te leggen, gericht op de basisindustrie waar CO2-emissies in het primaire proces vrijkomen.

De vervuiler betaalt

ChristenUnie wil de energiebelasting eerlijker verdelen over de verschillende verbruikers en een expliciete CO2-component introduceren. Er moet een structurele hervorming komen met een hogere belasting voor grootverbruikers.

CO2-heffing
De CO2-heffing voor de industrie geldt tot het moment dat de door de Europese Commissie voorgestelde doelstelling van 55% reductie is verwerkt in het CO2-emissiehandelssysteem. Er komt een lage vlakke heffing voor alle emissies, daarboven geldt een vrijstelling voor een emissieniveau in lijn met wat nodig is om het Akkoord van Parijs te halen. De opbrengsten van de heffing worden ingezet voor innovatieve verduurzaming van de industrie.

Emissierechten
ChristenUnie is voor het aanscherpen van het Europese CO2-emissiehandelssysteem. Dit systeem moet ook worden uitgebreid naar de scheepvaart en alle luchtvaart binnen Europa.

Reclameverbod
Net als PvdA en GroenLinks is ChristenUnie voor een verbod op reclame voor bedrijven die zich bezig houden met productie van fossiele brandstoffen. De partij voegt hieraan toe dat er een waarschuwing moet komen over de schade die fossiele brandstoffen kunnen aanrichten bij verkooppunten zoals tankstations.

Verduurzaming van mobiliteit

Vrachtvervoer gaat zoveel mogelijk over water of spoor. Vliegverkeer richt zich op internationale reizen die niet over spoor gemaakt kunnen worden.

Auto’s en infrastructuur
ChristenUnie is voor een kilometerprijs voor personenauto’s met een lage basisprijs per kilometer. Dit wordt verder aangevuld met een congestieheffing en wellicht een heffing voor vervuilende voertuigen. De partij wil serieus werk maken van de doelstelling om vanaf 2030 alleen zero-emissie personenvoertuigen te verkopen en al vanaf 2025 alleen maar elektrische bromfietsen. Ook wil de ChristenUnie meer milieu en zero-emissie zones, zuinige autobanden verplichten vanaf 2023, én strengere regels voor het recyclen van accu’s.

Veel beter openbaar vervoer
In Nederland en voor internationale reizen het ov aantrekkelijker maken. Door kortere reistijden, meer directe verbinden en hogere frequenties tegen aantrekkelijke prijzen. Er worden veel concrete verbindingen genoemd die ChristenUnie in binnen- en buitenland zou willen aanleggen. Het rijk moet gaan bijdragen aan grote regionale ov-projecten ‘met een nationaal belang’. Daarbij moet er een laag btw-tarief gaan gelden op binnenlands ov.

De partij wil ook de diesellocomotieven uiterlijk 2030 vervangen door waterstof – of elektrische locomotieven.

Duurzame scheepvaart en goederenvervoer
De overheid moet zorgen voor heldere normen en de scheepvaart ondersteunen om schoner en zuiniger te kunnen worden. Samen met gemeentes moet het Rijk gaan onderzoek of kortingen op havengelden, fiscale prikkels en het goedkoop aanbieden van walstroom helpen de zee-, cruise- en pleziervaart sneller te vergroenen.

Schonere luchtvaart
ChristenUnie wil de luchtvaart zwaar gaan belasten, onder andere door een CO2-prijs, invoering van kerosineaccijns, btw op vliegtickets en een verhoging van de vliegbelasting. “Groei van de luchtvaart is geen vanzelfsprekendheid. De overheid moet actief sturen op de omvang van deze meest milieubelastende vorm van transport.” Uitgangspunt moet volgens ChristenUnie worden: zo mogelijk niet reizen, waat dat kan anders reizen, bijvoorbeeld met de trein, en alleen vliegen als het echt moet. Bij de ambitie om minder te vliegen hoort ook dat Lelystad Airport niet open gaat vindt de partij.

Opvallend

Er is een grote rol voor het individu: “Iedere Nederlander kan bijdragen: isoleer je huis, ga dichterbij op vakantie, eet meer lokaal en plantaardig voedsel, investeer in zonnepanelen, laat kapotte schoenen repareren en koop minder spullen.”

GroenLinks: “We pakken de klimaatcrisis aan”

Voor Groenlinks is klimaatbeleid vanzelfsprekend het belangrijkste onderwerp uit het programma. Het is dan ook meteen in hoofdstuk 1 te vinden. GroenLinks wil groen investeren en stelt ambitieuze klimaatdoelen: 60 procent CO2-reductie in 2030 (in plaats van 49%) en klimaatneutraal in 2045 (in plaats van 2050). Daarbij wil GroenLinks dat Nederland de klimaatnoodtoestand uitroept om de urgentie van de klimaatcrisis te benadrukken, dat er een minister van Klimaat en Energie komt en een Klimaatraad als onafhankelijke rapporteur en adviseur op het gebied van klimaatbeleid.

Hoe wordt de energietransitie vorm gegeven?

Wind en zon
De nieuwe windmolens op de Noordzee moeten er uiterlijk in 2040 staan. Zonnepanelen en groene daken komen op de lijst verplichte energiebesparende maatregelen voor eigenaars van grote gebouwen. Daarbij vindt GroenLinks dat iedereen eigenaar moet kunnen zijn van de opwekking van schone energie. Bewoners moeten daarom aandelen ontvangen bij nieuwe publieke projecten voor windmolens en zonnepanelen.

Koploper in waterstof
Ook GroenLinks wil dat Nederland koploper wordt in groene waterstof. Voornamelijk voor de industrie en transport is het een oplossing, evenals de opslag van duurzame energie. Een van de plannen is om een waterstofeiland op zee aan te leggen.

Fossiele brandstoffen
Om snel af te stappen van fossiele brandstoffen wil GroenLinks subsidiering stoppen en een verbod op reclame voor producten en diensten die forse klimaatschade veroorzaken (net als PvdA en ChristenUnie). Voorbeelden hiervan zijn stuntaanbiedingen voor vliegreizen, vervuilende auto’s en energiebedrijven waarvan de hoofdactiviteit fossiel is.

Kernenergie
Voor GroenLinks zijn kerncentrales geen optie. De bouw duurt te lang, het is economisch niet rendabel en de veiligheidsrisico’s zijn te groot. De partij ondersteunt wel onderzoek naar thorium en kernfusie als mogelijk interessante opties voor de toekomst.

Biomassa
GroenLinks is tegenstander van biomassa voor het opwekken van elektriciteit en warmte. De partij wil biomassa alleen gebruiken als grondstof voor bijvoorbeeld papier en plastic, en voor toepassingen in de circulaire chemie en bouw.

De vervuiler betaalt

Grote bedrijven moeten meer gaan betalen, terwijl midden- en kleinbedrijven en startups financiële ondersteuning krijgen. “Lokale en regionale ondernemers zijn het economische cement in de aanpak van de klimaatcrisis.”

CO2-heffing en emissierechten
GroenLinks wil een CO2-belasting invoeren die bovenop de huidige Europese heffing komt. De huidige heffing is namelijk te laag en kent te veel uitzonderingen voor grote vervuilers. Uiteindelijk wordt de CO2-heffing ook uitgebreid naar andere sectoren, zoals transport en landbouw. Voor emissierechten moet er een minimumprijs voor CO2 op Europees niveau komen.

Afvalstoffenbelasting
Ter stimulering van de circulaire economie wil GroenLinks de afvalstoffenbelasting verhogen voor het storten en verbranden van afval. Daarbij moeten fabrikanten een gronstoffenbelasting gaan betalen en worden verplicht een oplopend percentage gerecyclede materialen te gebruiken.

Eerlijke prijs
Vergelijkbaar met D66 wil GroenLinks een eerlijke prijs voor vlees en vis invoeren waarin alle kosten zijn doorberekend. Hierbij is transparantie van de voedselketen van belang, inclusief kosten voor klimaat en natuur. De opbrengst moet worden gebruikt voor de omschakeling naar duurzame landbouw en visserij en de omslag naar de productie en consumptie van plantaardige in plaats van dierlijke eiwitten. Btw op groente en fruit moet worden afgeschaft vindt GroenLinks.

Verduurzaming van mobiliteit

Auto
GroenLinks wil de motorrijtuigenbelasting vervangen voor rekeningrijden. De fiscale bevoordeling van leaseauto’s wil de partij afschaffen. In plaats daarvan worden een fiets van de zaak, carpoolen en ov-abonnement financieel aantrekkelijk voor werkgevers. Om elektrisch rijden aan te moedigen wordt er een landelijk dekkend netwerk van laadpalen en snellaadstations gebouwd.

Treinen en luchtvaart
GroenLinks streeft naar de oprichting van een Europees Spoorwegagentschap om internationaal treinverkeer binnen Europa te stimuleren. Op trajecten tot 750 kilometer waar de trein een alternatief is wil GroenLinks geen vluchten meer aanbieden. Luchtvaart moet worden behandeld als iedere andere bedrijfstak: voldoen aan duurzaamheidseisen en gewoon belasting betalen. Daarbij worden ‘veelvliegers’ ontmoedigd door een tickettax. De opbrengst daarvan gaat naar het goedkoper maken van (internationale) treinkaartjes. Tegelijkertijd moet er in Europa worden ingezet op het heffen van accijns op kerosine en btw op een vliegticket.

Lelystad Airport gaat niet open als het aan GroenLinks ligt en Rotterdam The Hague Airport gaat dicht. Daarbij worden Schiphol en andere vliegvelden kleiner. “Luchtvaart kan en mag niet terug naar het niveau van voor corona”.

Scheepvaart
GroenLinks wil dat de overheid samen met de scheepvaart gaat investeren in walstroom en het stimuleren van elektrische binnenvaart. Daarbij moet de zeevaart gaan voldoen aan de doelstellingen van het Parijs-akkoord.

Opvallend

GroenLinks pleit voor een vergroening van de financiële sector. Banken, pensioenfondsen en vermogensbeheerders moeten inzichtelijk maken welke klimaat- en biodiversiteitsrisico’s ze op hun balans hebben en hoe ze deze gaan verkleinen: “Een groene economie kan niet zonder een groene financiële sector.”

PVV: “Uw klimaatrealisme”

De PVV is een vreemde eend in de bijt, maar kan niet genegeerd worden in de peilingen. Onder de noemer klimaatrealisme wordt klimaatbeleid in enkele pagina’s volledig van tafel geveegd in dit programma. De natuur is daarentegen wel van belang.

Hoe wordt de energietransitie vorm gegeven?

Er komt geen energietransitie als het aan de PVV ligt. De rol van de mens in de uitstoot van CO2 is verwaarloosbaar, en die van Nederland al helemaal. De strijd tegen CO2 zou obsessief zijn, met dictatoriale trekjes. “Nederlanders die normaal hun leven willen leiden, wordt bij alles wat ze doen een klimaatschuldgevoel aangepraat”.

Biomassa
PVV wil stoppen met het verbranden van bomen in biomassacentrales.

Wind en zon
PVV wil stoppen met het bouwen van ‘subsidie-slurpende’ windturbines en het opofferen van weilanden aan zonneparken.

Kolencentrales
Kolencentrales moeten open blijven van de PVV. De Nederlandse centrales behoren namelijk tot de schoonste ter wereld.

Kerncentrales
PVV is voor het bouwen van kerncentrales en wil inzetten op thorium.

De vervuiler betaalt

In dit geval betaalt de vervuiler niet. Klimaatbeleid is te duur, en nergens goed voor. PVV wil een lagere, betaalbare energierekening door te stoppen met de energietransitie.

Mobiliteit

Geen vliegtaks, geen rekeningrijden, geen andere ‘onzin’.

Opvallend

PVV wil “het Klimaatakkoord en energieakkoord door de shredder halen”.

Zie ook

Klimaat in de verkiezingsprogramma’s - deel 1: VVD, D66 en PvdA

Volgende week deel 3 in deze serie. Dan leggen we de programma’s van CDA, SP en PvdD onder de loep.