Het is een belangrijke week voor de Noordzee. Op woensdag 18 mei vindt in het Deense Esbjerg de ‘North Sea Wind Summit’ plaats waar België, Denemarken, Duitsland en Nederland een verklaring zullen tekenen over de versnelde uitrol van windparken in de Noordzee. De minister-presidenten, ministers voor Klimaat en Energie, de Europese Commissie en de energiesector presenteren een gezamenlijke visie om wind op zee te versnellen. Voor het best mogelijke resultaat van de top is het cruciaal dat we de klimaatdoelen halen én tegelijkertijd de Noordzeenatuur beschermen. Minister Jetten zei maandag al dat Nederland die ambitie heeft, maar blijft die wel echt overeind door de oorlog in Oekraïne en het daaruit volgende politieke Europese spel?
Om de klimaatdoelen van het akkoord van Parijs te halen worden er de komende jaren veel windparken gebouwd in de Noordzee. Dat is een enorme opgave: momenteel hebben windparken in de Nederlandse Noordzee een capaciteit van 2,5 gigawatt, die rond 2030 oploopt tot zo’n 21,5 gigawatt. Er is echter een veelvoud aan windturbines nodig om Nederland zelfvoorzienend, klimaatneutraal en energie onafhankelijk te maken.
Daarbij is de uitrol zelf al uitdagend genoeg. Want met hoge prijzen in de (grondstoffen)markt, is het voor de bouwers van windturbines onzeker of versnelling überhaupt praktisch haalbaar zal zijn. Zeker met de krappe businesscase en internationale concurrentie in de markt. Als de regeringsleiders hier geen oplossing voor verzinnen wordt Europa nooit onafhankelijk van Russisch gas en olie.
De top in Denemarken leidt hopelijk tot stevige beloftes en internationale afstemming van de energietransitie op zee. Maar wat betekent de grootschalige bouw van windparken voor de Noordzeenatuur? De Nederlandse windsector en natuurorganisaties maken zich al jaren hard voor een natuurinclusieve bouw en ontwikkeling. De daarin opgedane ervaring moet nu zijn vruchten afwerpen.
Windparken op zee kunnen namelijk voordelig zijn voor de onderwaternatuur als natuurinclusief bouwen de norm wordt. Door een verbod op bodemberoerende visserij binnen windparken is er relatieve rust en ruimte waardoor soorten kunnen herstellen. Daarnaast bieden de betonnen palen van windmolens op de zeebodem bijvoorbeeld kansen voor het creëren van oesterriffen, wat goed is voor de biodiversiteit. Windparken brengen echter ook ecologische risico’s met zich mee zoals habitatverlies, aanvaringen met vogels en onderwatergeluid. Een aantal risico’s wordt al aangepakt: zo wordt bouwen steeds geluidsarmer met bubbelschermen tijdens het heien en draaien indien mogelijk de wieken bij massale vogeltrek langzamer.
In Nederland is er een uniek Noordzeeakkoord waarin alle spelers elkaar vinden aan de gesprekstafel en we samen de balans tussen ecologie, voedselvoorziening en energie zoeken. Onderdeel van het Noordzeeakkoord is een grootschalig ecologisch onderzoeksprogramma dat helpt om alle nieuwe ontwikkelingen bij te benen. Er moet echter wel ruimte zijn om onderzoeksresultaten mee te nemen in de verdere opschaling van windparken op de Noordzee. Want het totaaleffect van de grootschalige uitrol van windparken op het ecosysteem van de Noordzee vraagt om continu langjarig onderzoek en monitoring.
Wij pleiten voor een integrale benadering waarin de versnelling van wind op zee samengaat met gebiedsbescherming, een gedegen tendersysteem vanuit de overheid en het verminderen van de risico’s van windparken op de ecologie. Zo voorkomen we dat het halen van de klimaatdoelen en het beschermen van de Noordzeenatuur elkaar in de weg gaan zitten. Ondanks uiteenlopende belangen moeten wij elkaar vinden in het algemeen belang van duurzame energie op een schone en gezonde Noordzee. Wij hopen van harte dat dát het uitgangspunt wordt voor heel Europa tijdens de top in Esbjerg.
Hans Timmers, voorzitter Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA) en Ewout van Galen, directeur a.i. Stichting De Noordzee, beide tevens onderdeel van het Noordzeeakkoord
Beleving van omwonenden van windprojecten: de werkelijkheid is grijs, genuanceerd, gelaagd
