Veel Natura 2000-gebieden staan onder druk wat betreft de instandhoudingsdoelstellingen als het gevolg van stikstofdepositie. Mede door ontwikkelingen in wet- en regelgeving en de rechtspraak over stikstofdepositie is het een uitdaging of soms niet mogelijk om voor een nieuwe activiteit een natuurvergunning te verkrijgen. Een natuurvergunning die een bepaalde hoeveelheid stikstofdepositie toestaat is dus van grote waarde qua tijd en geld.
De handel in stikstofrechten leeft daardoor. Overdracht van stikstof kan door middel van extern salderen of door aankoop van percelen met bedrijfsactiviteiten waar een natuurvergunning met stikstofruimte op van toepassing is waarmee intern gesaldeerd kan worden. Voor beide methoden gelden randvoorwaarden die in acht moeten worden genomen als men succesvol een van de methoden wil toepassen.
Extern salderen is het salderen met één of meer activiteiten buiten de begrenzing van één project of locatie ten behoeve van de verlening van een natuurvergunning en is een mitigerende maatregel die onderdeel is van de Passende Beoordeling voor de aanvraag van de natuurvergunning.
Op 9 juli 2021 is bekendgemaakt dat er een afkapgrens geldt van 25 kilometer voor de effectberekening van stikstofdepositie. Dit heeft niet alleen betrekking op een emissiebron, maar ook het effect van maatregelen. Aangezien een maatregel en een emissiebron een afkapgrens van 25 kilometer kennen geldt er een maximaal bereik van circa 50 kilometer waarbinnen extern gesaldeerd moet worden. Dit is een wijziging die in het AERIUS rekenmodel doorgevoerd gaat worden.
Voordat een natuurvergunning waarbij extern gesaldeerd wordt aangevraagd verlangt het bevoegd gezag dat vooraf aan de aanvraag een melding is gedaan waarin het voornemen van extern salderen kenbaar is gemaakt.
De aangekochte stikstofrechten moeten voor 30% worden ingezet voor natuurverbetering. De overige 70% kan toegepast worden voor project. De stikstofruimte wordt gerealiseerd door het stoppen van de activiteit van saldogever. Daarbij mag alleen de feitelijk gerealiseerde ruimte van saldogever gestopt worden voor het realiseren van stikstofruimte. Dit heeft betrekking op de fysieke aanwezigheid van gebouwen, installaties, stallen et cetera. Als peildatum voor de feitelijk gerealiseerde ruimte geldt het moment van het indienen van de aanvraag van de natuurvergunning door de saldo-ontvanger.
Ter verzekering van het stoppen van de activiteit van saldogever dient een privaatrechtelijke overeenkomst opgesteld te worden tussen saldogever- en ontvanger. Hierin wordt naast prijsafspraken ook vastgelegd hoeveel ruimte toekomt aan saldo-ontvanger en hoeveel aan natuurverbetering. Tevens moet geborgd zijn dat niet gerealiseerde stikstofruimte van saldogever ingetrokken wordt met het (gedeeltelijk) intrekken van de natuurvergunning. Ook is aanbevolen afspraken te maken op welk moment saldogever de vergunningen laat intrekken of dat saldo-ontvanger daartoe wordt gemachtigd.
De natuurvergunning van saldo-ontvanger kan pas worden aangevraagd als de intrekking van de vigerende vergunningen van saldogever onherroepelijk zijn. Dit ter voorkoming dat de activiteit van saldogever legaal bestaat naast de activiteit van saldo-ontvanger. Er dient daarom rekening gehouden te worden met de procedure doorlooptijd en het moment na besluitvorming dat de intrekking onherroepelijk is.
Ten aanzien van de proceduretijd wijs ik op de uitspraak van de Raad van State op 14 juli (ECLI:NL:RVS:2021:1507) waarin de Raad van State oordeelde dat de aanvraag of wijziging van de natuurvergunning de uitgebreide voorbereidingsprocedure dient te volgen. Die heeft een doorlooptijd van 26 weken, in tegenstelling tot de 13 weken op grond van de Wet natuurbescherming.
Bij de aanvraag van de natuurvergunning zal een passende beoordeling moeten worden gevoegd, alsmede het akkoord van het bevoegd gezag op de (gedeeltelijke) intrekking vergunningen, bewijsstukken dat de installaties/stallen etc die worden gestopt feitelijk aanwezig waren bij saldogever (foto’s, facturen etc) en de privaatrechtelijke overeenkomst tussen saldogever en saldo ontvanger
Als een perceel met een activiteit waar een natuurvergunning met stikstofruimte voor is verleend wordt aangekocht, dan zullen de van toepassing zijnde vergunningen overgedragen moeten worden. Het is van belang hier afspraken over vast te leggen in de koopovereenkomst.
In de Wet natuurbescherming is niets geregeld over de overgang van een natuurvergunning op een andere (rechts)persoon. Maar dat betekent niet dat een natuurvergunning niet op een ander kan overgaan. Het zaaksgebonden karakter van de natuurvergunning verzet zich daar immers niet tegen. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft daarom geoordeeld dat de bevoegdheid om de tenaamstelling te wijzigen besloten ligt in de bevoegdheid om een vergunning te verlenen (ECLI:NL:RVS:2021:667).
Het bevoegd gezag kan daarom medewerking verlenen aan een verzoek van een belanghebbende om wijziging van de tenaamstelling van de natuurvergunning wat resulteert in een formeel besluit. Dezelfde procedure moet gevolgd worden als die van de aanvraag van een nieuwe vergunning. Het bevoegd gezag kan in plaats van de wijziging van de tenaamstelling er ook voor kiezen om een nieuwe natuurvergunning te verlenen.
Voor de wijziging van de tenaamstelling is vereist dat men belanghebbende is. Dit ben je als eigenaar of te naam gestelde van de vergunning. De verkoper is daarom per definitie belanghebbende. Koper is formeel pas belanghebbende na het passeren van de koop bij de notaris. Er kan daarom in de koopovereenkomst worden afgesproken dat verkoper de wijziging van de tenaamstelling aanvraagt voor het passeren of dat koper wordt gemachtigd namens de verkoper.
Mocht ervoor worden gekozen tot het passeren van de koopovereenkomst, dan is koper vanaf het moment van passeren eigenaar en daardoor belanghebbende. Koper kan dan zelf de wijziging tenaamstelling aanvragen. Totdat de tenaamstelling is gewijzigd, is koper vergunninghouder en daarom ook gebonden aan de vergunning.
Het door koper inzetten van de gekochte stikstofrechten voor een andere activiteit dan hetgeen gekocht is mogelijk door intern of extern salderen. Intern salderen kan als de huidige activiteit gestopt wordt voor een andere activiteit op diezelfde locatie. Dit is vergunningsvrij. Ook kan koper de stikstofrechten inzetten voor een andere activiteit op een andere locatie door middel van extern salderen waarbij rekening gehouden moet worden met de hiervoor besproken voorwaarden.
