Milieudefensie heeft een historische overwinning geboekt in de rechtszaal in de Klimaatzaak tegen Shell. De rechtbank legt een vordering op aan Royal Dutch Shell (Shell) om op korte termijn de CO2-uitstoot terug te dringen.
Milieudefensie en mede-eisers werden onder andere bijgestaan door klimaatadvocaat Roger Cox, de advocaat die ook de Urgenda-Klimaatzaak tot een succes maakte. De zaak rustte dan ook op vrijwel dezelfde grondslag. Het is voor het eerst dat een dergelijke verplichting aan een private partij wordt opgelegd door de rechter. De verwachting is dan ook dat deze zaak zowel nationaal als internationaal grote gevolgen zou kunnen hebben.
De collectieve vordering werd ingesteld door Milieudefensie en mede-eisers namens huidige en toekomstige generaties, zowel wereldwijd als in Nederland. De vordering namens de gehele wereldbevolking werd niet-ontvankelijk bevonden door de rechter, maar die namens Nederlandse ingezetenen (en specifiek de bewoners van het Waddengebied) wel.
Met betrekking tot de feiten benadrukte de rechter dat Shell verantwoordelijk is voor een enorme CO2-uitstoot: “Groter dan de CO2-uitstoot van heel veel landen, waaronder die van Nederland.” Deze uitstoot kan leiden tot gevaarlijke klimaatverandering, zoals vastgesteld in het Klimaatakkoord van Parijs en de bijbehorende wetenschappelijke IPCC-rapporten. De rechter noemt gezondheidsrisico’s, ziektes, sterfgevallen en de stijging van de waterspiegel als mogelijke risico’s.
De rechtbank stelt daarbij vast dat ook Shell een verantwoordelijkheid heeft om mensenrechten te respecteren. In dit geval zouden het recht op leven en het recht op een ongestoord gezinsleven in het geding kunnen komen (ook de basis voor de Urgenda-zaak). Deze verantwoordelijkheid staat los van wat Staten doen, en ziet niet alleen op de eigen activiteiten van een bedrijf. Shell is daarom niet alleen rechtstreeks verantwoordelijk voor de activiteiten van de Shell groep zelf, maar heeft ook invloed op haar toeleveranciers en afnemers. “Op die manier is Royal Dutch Shell (RDS) verantwoordelijk voor het terugbrengen van de uitstoot van de Shell-groep zelf, van de toeleveranciers en van consumenten.” Dit houdt een resultaatsverplichting in voor Shell en een inspanningsverplichting voor toeleveranciers en afnemers.
De rechter maakt ook korte metten met het verweer van Shell dat het bedrijf niet als enige verantwoordelijk moet worden gehouden: “Iedereen is verantwoordelijk. De door Shell benadrukte verantwoordelijkheid van anderen, neemt haar eigen verantwoordelijkheid niet weg.”
Tot slot stelt de rechter vast dat Shell haar zorgplicht nog niet schendt, en dat het ook niet zeker is dat Shell deze verplichting in de toekomst niet zal nakomen. “Maar, het beleid van Shell is niet concreet en zit vol met voorbehouden. Het beleid gaat uit van het volgen van de ontwikkelingen in de maatschappij. Dat is niet genoeg.” De rechtbank concludeert dat Shell de reductieverplichting dreigt te schenden. De rechtbank legt Shell daarom een bevel op om haar netto CO2-uitstoot te verminderen met 45% ten opzichte van het niveau in 2019.
De kans is groot dat Shell in hoger beroep gaat tegen de uitspraak, maar het bevel moet meteen worden nagekomen en zal blijven gelden als partijen verder doorprocederen.
Royal Dutch Shell moet Co2-uitstoot terugbrengen
Energiebedrijven en klimaatdoelen: van woorden naar daden
Dagvaarding Milieudefensie v Shell
