De emissies en de gemeten concentraties van stikstofoxiden, zwaveldioxide en fijnstof dalen tussen 1993 en 2021 in gelijke mate. Voor ammoniak (NH3) lopen de trends uit elkaar, waarbij de daling in van de Nederlandse emissie niet terug te zien is in de gemeten concentraties.
Het verloop van de NOX-concentraties op verkeersbelaste stations komt overeen met de dalende trend van de NOx-verkeersemissies in de bebouwde kom. Ten opzichte van het jaar 2005 (index = 100 in de figuur) is in 2021 de gemiddelde NOX-concentratie van stedelijk verkeer circa 63% gedaald. De NOx-emissie door verkeer in de bebouwde kom is in 2021 ongeveer 49% gedaald ten opzichte van de emissie in 2005.
De volgende CLO indicatoren gaan verder in op de NOX-concentraties en NOX-emisises:
Stikstofoxiden in lucht, 1992-2020
Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021.
Zwaveldioxide (SO2) kan tot enkele dagen in de atmosfeer verblijven en zich daardoor over een groot gebied verspreiden. De SO2-emissies van onze buurlanden in Noordwest-Europa bepalen dan ook een groot deel van de concentratie in Nederland. De langjarige trends van deze emissies, de emissies uit Nederland en de gemeten concentraties van SO2 zijn dalend, maar de laatste jaren lijkt de daling te stagneren.
In het jaar 2021 is de gemiddelde SO2 concentratie circa 82% gedaald ten opzichte van jaar 2005 (index = 100 in het figuur). De zwavelemissies in Nederland zijn sinds 2005 met circa 69% gedaald.
Zie meer informatie over de concentraties en emissies van SO2:
Zwaveldioxide in lucht, 1990-2018
Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021
Bij fijnstof (PM10) is het verband tussen emissies en concentraties minder eenvoudig dan bij stikstofoxiden en zwaveldioxide. Een groot deel van de fijnstof concentratie wordt gevormd uit gasvormige componenten (secondair fijnstof). Ook zijn emissies van natuurlijke bronnen niet goed bekend. De van jaar tot jaar variërende meteorologische omstandigheden dragen bij aan zichtbare variaties in gemeten concentraties. Ten opzichte van het jaar 2005 (index = 100 in de figuur) is de PM10 concentratie in 2021 met circa 41% gedaald. De fijnstof emissies uit Nederland zijn in 2021 met ongeveer 39% gedaald t.o.v. 2005.
Meer over fijnstof concentraties is te lezen in de CLO indicator Fijn stof (PM10) in lucht, 1992-2020.
Vanaf de jaren negentig is de uitstoot van NH3 in Nederland meer dan gehalveerd. De daling in de uitstoot was het grootst in de jaren negentig. Vanaf 2005 zijn de emissies nog ca. 20% gedaald en na 2013 zijn ze vrijwel constant gebleven. De hoeveelheid NH3 in de lucht is in de jaren negentig ook gedaald. Vanaf 2000 is de hoeveelheid NH3 in de lucht niet verder afgenomen en na 2010 is de NH3 concentratie toegenomen. Net als bij fijnstof zien we bij de ammoniakconcentraties variaties van jaar tot jaar. Dit als gevolg van de variërende meteorologische omstandigheden. De jaren 2018 en 2019 waren erg droog, zonnig en warm waardoor minder ammoniak neersloeg en meer in de lucht achter bleef (Hoogerbrugge et al. 2019, 2021). Verder kan ammoniak met zwavel- en stikstofdioxide ammoniakzouten (secundair fijnstof) vormen. Omdat er steeds minder zwavel- en stikstofdioxiden in de lucht aanwezig zijn, wordt er steeds minder ammoniak omgezet in ammoniakzouten en blijft er meer ammoniak in de lucht over (Wichink Kruit en van Pul, 2018). Hierdoor is het dus mogelijk dat de ammoniakconcentraties in de loop van de tijd toenemen bij vrijwel gelijkblijvende ammoniakemissies. In het Verenigd Koninkrijk is dit patroon ook waargenomen (Tang et al., 2018).
Meer over ammoniakconcentraties en -emissies is te vinden op:
Ammoniak in lucht, 2005-2021
Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021
Emissieregistratie (2023)
EMEP, NFR-rapportage(2023), emissies uit Nederland en andere Europese landen via https://www.ceip.at/status-of-reporting-and-review-results/2023-submission
Hoogerbrugge, R., Geilenkirchen, G.B., den Hollander, H.A., van der Swaluw, E., Visser, S., de Vries, W.J., Wichink Kruit, R.J. (2019) Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2019, RIVM rapport 2019-0091, Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland : Rapportage 2019 RIVM
Hoogerbrugge, R., Geilenkirchen, G.B., den Hollander, H.A., Siteur, K., Smeets, W., van der Swaluw, E., de Vries, W.J., Wichink Kruit, R.J. (2021) Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2019, RIVM rapport 2021-0068, Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2021 RIVM
Tang et al., 2018. Drivers for spatial, temporal and long-term trends in atmospheric ammonia and ammonium in the UK. https://doi.org/10.5194/acp-18-705-2018
Wichink Kruit, R.J., Hoogerbrugge, R., Sauter, F.J., de Vries, W.J. & W.A.J. van Pul (2018). Ontwikkelingen in emissies en concentraties van ammoniak in Nederland tussen 2005 en 2016. RIVM rapport 2018-0163. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
