De klimaattop, COP28, is op de nacht van dinsdag op woensdag afgesloten met een slottekst die zich voor het eerst uitspreekt over de toekomst van fossiele brandstoffen. Eurocommissaris Wopke Hoekstra spreekt van een historisch akkoord om een onomkeerbare en versnelde transitie weg van fossiele brandstoffen in werking te zetten(1). Maar wat zegt het akkoord precies en gaat het ver genoeg om het uit zicht rakende Parijs-doel van 1,5 graden opwarming te behalen?
Het getouwtrek zou eigenlijk gaan over de woorden phase-out of phase-down van fossiele brandstoffen. Maar in het slotakkoord lijkt een overeenstemming te zijn bereikt door het gebruik van deze woorden te omzeilen. Alleen de afschaling van energie uit kolen staat expliciet in de tekst genoemd, onveranderd sinds het akkoord van COP26 in Glasgow.
De precieze tekst luidt als volgt: ‘Transitioning away from fossil fuels in energy systems, in a just, orderly and equitable manner, accelerating action in this critical decade, so as to achieve net zero by 2050 in keeping with the science’(2). Oftewel; er moet worden ingezet op een transitie weg van fossiele brandstoffen, om in 2050 CO2-neutraliteit te bereiken. Hierbij moet in het komende, kritieke, decennium versnelling komen. In deze formulering staat niet dat er in 2050 geen fossiele brandstoffen meer gebruikt kunnen worden. Fossiele productie met CO2-afvang en -opslag zou bij een dergelijke formulering bijvoorbeeld nog mogelijk zijn.
Rob Jetten maakte zich, in zijn rol als demissionair Klimaat-minister, in Dubai hard voor het afschaffen van fossiele subsidies. Een coalitie van twaalf landen wil nu als eerste stap vóór COP29 een overzicht van hun fossiele subsidies publiceren(3). Over fossiele subsidies is in de huidige slottekst één zin opgenomen. ‘Phasing out inefficient fossil fuel subsidies that do not address energy poverty or just transitions, as soon as possible.’ Dus, zo snel mogelijk inefficiënte fossiele subsidies afschaffen.
Hoe de woorden over fossiele brandstoffen en -subsidies precies in daden worden omgezet, wordt uit de slottekst van deze klimaattop niet duidelijk. Klimaatjournalist Jelmer Mommers laat op X weten dat het de landen deze klimaattop niet is gelukt bindende afspraken te maken over de uitfasering van fossiele brandstoffen. ‘’De landen die nu toch trots van een 'historisch akkoord' spreken, zijn vooral blij omdat ze beter hebben gefaald dan vorig jaar(4).’’
Europarlementariër Bas Eickhout (GL) is wel voorzichtig positief gestemd: ‘’We beginnen bij de energiesector en er wordt ruimte gelaten voor verschillende snelheden. Tot nog toe was het onmogelijk om überhaupt over fossiel zwart op wit te krijgen in de eindteksten, dit is dus een gigantische stap voorwaarts(5)." Eickhout had deze woorden wel graag bindend vastgelegd zien worden. ‘’Uiteindelijk is het echter cruciaal dat landen dit vertalen in nieuwe nationale ambities, zodat ze daaraan gehouden kunnen worden. Deze oproep had ik echter nog wel iets scherper willen zien(5).”
1 https://twitter.com/WBHoekstra/status/1734837241355133303
2 https://unfccc.int/sites/default/files/resource/cma2023_L17_adv.pdf?download
3 https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/12/09/cop28-nederland-lanceert-internationale-coalitie-voor-afbouw-fossiele-subsidies
4 https://twitter.com/jhmommers/status/1734858398091321422
5 https://www.groenlinks.nl/nieuws/wereld-kondigt-einde-aan-van-fossiele-energie-op-klimaattop
