Hoe kunnen we het tij keren in de Nederlandse biodiversiteitscrisis? Over die vraag heeft de Nationale DenkTank zich de afgelopen tijd gebogen. Met als resultaat een analyse van de knelpunten in deze crisis én maar liefst tien oplossingen. De oplossingen zelf lopen erg uiteen qua karakter: van een kaartspel tot aan een Kiemcollectief.
Na vier maanden onderzoek en analyse presenteerden de twintig deelnemers van de Nationale DenkTank (NDT) afgelopen dinsdag hun eindrapport. De Rode Hoed in Amsterdam is versierd met planten en mollen, op de muur worden ontkiemende zaden en wriemelende wormen geprojecteerd en boven het hoofd van het publiek is een ‘schimmelnetwerk’ gespannen. Zo laten ze de natuur de zaal binnen, wat geen overbodige luxe is – uit een enquête van de NDT in samenwerking met Motivaction bleek dat slechts 31% van de bevraagden wist dat het er slecht voorstaat met de biodiversiteit.
De timing van de presentatie valt mooi samen met de COP15 in Montréal, waar er vooral een focus is op het financiële aspect van de crisis. Echter, de NDT werkt vooral op nationaal niveau – met waar nodig een uitstap naar Europees beleid – en focust zich bij het beantwoorden van hun hoofdvraag op vier verschillende thema’s:
- Activeren van de Nederlandse burger
- Bouwen voor biodiversiteit
- Voedselproductie met biodiversiteit
- Stimuleren van de overheid als voorloper en aanjager van biodiversiteit
Voordat de oplossingen aan bod komen, wordt er een zestal partners en experts uitgenodigd op het podium: Louise Vet (NIOO-KNAW), Jessica Winter (Provincie Overijssel), Mario Broos (BAM Residential bv), Erik van den Hoogen (Lidl), Iwan Hoekjan (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) en Franc van der Steen (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Aan deze groep worden drie stellingen voorgelegd, waaronder de volgende: ‘Natuurinclusief bouwen loont niet genoeg. De overheid moet hier voorloper in zijn met heldere wetgeving.’ Iwan Hoekjan (I&W) wijst naar de Omgevingswet als nuttig handvat – maar ja, wanneer zal deze echt in werking treden? Er is al lang en breed een biodiversiteitscrisis, welke middelen kunnen gemeenten en provincies nu inzetten om ermee aan de slag te gaan? Antwoord op deze vraag blijft helaas uit vanuit de overheidsvertegenwoordigers, wellicht ook wat complex met de tijd die deze groep nu heeft. Tot een discussie komt het dus niet echt.
Een andere stelling: ‘De consument wil of kan nog niet betalen voor biologische producten, daarom moet biologisch eten betaalbaar worden gemaakt via subsidies aan boeren.’ Dit leidt tot meer verschillende reacties van de groep op het podium. Louise Vet doet een oproep en krijgt spontaan applaus: ‘Laten we nou eens in godsnaam ophouden met het woord “subsidie”. Het is betaling voor werk: als je meer werk moet verrichten om een andere standaard te krijgen, dan moet je betaald worden voor dat werk.’
Dan waar de middag om draait: het Oplossingsrapport. Elke oplossing wordt gepresenteerd door twee DenkTankers, binnen twee minuten. Van een van de oplossingen, het Biodome, is al een prototype te bewonderen op het Amsterdamse Marineterrein: hier kunnen voorbijgangers zich door een 5D-ervaring in een bos wanen en leren over de natuur. Samen met het kaartspel ‘Plantje Boom’ zijn dit de oplossingen die gericht zijn op de Nederlandse burgers, om zo meer bewustzijn te creëren over de biodiversiteit(scrisis) en sneller het ‘sociale kantelpunt’ te bereiken waardoor breder actie ondernomen wordt.
Een ander thema, voedselproductie voor biodiversiteit, is terug te zien in de oplossing ‘Bijna Bio’. Boeren die duurzaam en biologisch zouden willen werken zitten nu vaak vast in het systeem – voordat je het officiële stempel ‘biologisch’ krijgt, ben je zo een paar jaar en veel investeringen verder. Ofwel: de drempel is hoog. ‘Bijna Bio’ bouwt deze drempel om naar een trap: voorstel is om ‘de afzetmarkt van biologische producten te vergroten, agrariërs een verandervoorschot aan te bieden om de eerste jaren na de omschakeling te overbruggen en een boerenambassadeur aan te stellen om omschakelende agrariërs met advies te ondersteunen’.
De oplossingen worden pakkend en helder gepresenteerd, en worden stuk voor stuk afgesloten met de oproep of geïnteresseerden naar de Oplossingenmarkt willen komen. Na afloop van de plenaire presentatie staan de DenkTankers klaar bij een tafel met ‘hun’ oplossing om eventuele geïnteresseerde partijen te woord te staan. Een samenvatting van de analyse van de NDT is ook in het rapport opgenomen, deze is zeker ook het lezen waard.
Door de grondige analyse en de duidelijke presentatie is het belang van een degelijke aanpak van deze crisis duidelijk (als dat nog niet het geval was). Nu is het hopen dat de partners van de NDT maar ook andere overheidsorganen, bedrijven en organisaties de oplossingen oppakken, al dan niet samen met de nieuwe lichting DenkTankers.
Het Oplossingsrapport van de NDT 22 is hier te downloaden. Per oplossing staan de contactgegevens van de DenkTankers die aan de oplossing gewerkt hebben erbij vermeld. Voor een aantal oplossingen is de NDT nog op zoek naar partners (zoals lokale overheden), informatie en/of financiering.
1 ‘Biodiversiteit als prioriteit. 10 oplossingen om het tij te keren in de biodiversiteitscrisis’. Nationale DenkTank, december 2022.
