Vergunningen blijven een knelpunt voor de uitbreiding van windenergie in Europa. Halverwege 2023 zat volgens WindEurope nog ongeveer 80 GW aan nieuwe windcapaciteit vast in vergunningsprocedures, waaronder 59 GW op land. Het gaat wel beter. In 2023 werden aanzienlijk meer vergunningen voor nieuwe windparken op land goedgekeurd dan in voorgaande jaren, grotendeels dankzij nieuwe EU-regels.
Zowel Duitsland als Spanje lieten een stijging zien van 70% ten opzichte van het voorgaande jaar. Er werd in 2023 respectievelijk 7,5 en 3 GW aan nieuwe vergunningen verleend. In Frankrijk was er een stijging van 12% in vergunningen tot 2,2 GW vorig jaar. En het Verenigd Koninkrijk zag een stijging van 10% door iets meer dan 1 GW aan onshore-projecten goed te keuren. Verbeteringen waren niet alleen beperkt tot de grootste markten. Ook in bijvoorbeeld Griekenland en België nam het aantal vergunningen toe.
De toename van verleende vergunningen is vooral te danken aan nieuwe EU-regels. Met name voortkomend uit de:
Emergency Regulation on Permitting
Revised Renewable Energy Directive (RED III)
Een belangrijk element in de nieuwe regels is de Overriding Public Interest (OPI) oftewel het hoger openbaar belang om projecten met betrekking tot hernieuwbare energie die voor de rechter worden aangevochten voorrang te kunnen geven. Het verplicht overheden ook om hun vergunningsprocedures te digitaliseren. En voor de impact op de biodiversiteit moeten ontwikkelaars nu rekening houden met de hele populatie van een soort in plaats van met individuele dieren.
Regeringen in de EU-landen zijn begonnen met de omzetting en uitvoering van de herziene RED III. Dit zal een vergelijking van de situaties op de verschillende markten mogelijk maken en aan het licht brengen waar verbeteringen nodig zijn.
De toepassing van het hoger openbaar belang is al effectief gebleken bij het versnellen van verschillende projecten die verwikkeld zijn in juridische geschillen. Frankrijk, Portugal en Oostenrijk hebben dit voorbeeld gevolgd door OPI in hun wettelijke kaders op te nemen.
Paul van Egmond, branchespecialist Wind op Land bij NWEA licht de status toe in Nederland:
“Ook in ons land zijn ministeries bezig met het implementeren van RED III en OPI. De in de nieuwe EU-regels genoemde ‘acceleration areas’ worden momenteel gedefinieerd en moeten voor juli 2024 in regelgeving zijn verwerkt.”
Nieuwe regelgeving heeft in heel Europa een rol gespeeld om de vergunningverlening te versnellen. De versnelling in Spanje is met name een gevolg van meer vergunningverlenend personeel. En Polen heeft winst geboekt door een nieuwe minimale afstand van 700 meter tot bebouwing. Voorheen was de minimale afstand tien keer de hoogte van de turbines, waardoor het bijna onmogelijk was om nieuwe onshore windprojecten in Polen te ontwikkelen met state-of-the-art windturbines.
Ook digitalisering moet vergelijking en versnelling mogelijk gaan maken, aangezien veel landen nog steeds van ontwikkelaars eisen dat ze meerdere papieren exemplaren van hun aanvragen naar verschillende vergunningverlenende autoriteiten op nationaal, regionaal en lokaal niveau sturen. In het Wind Power Package heeft de Europese Commissie voorgesteld een digitaal vergunningsplatform op te zetten om de lidstaten te ondersteunen bij de digitalisering van vergunningsprocessen. WindEurope, AWS en Accenture hebben een open source tool ontwikkeld die het openbaar bestuur en lokale gemeenschappen kan helpen het hele vergunningsproces te versnellen.
Ook al is de vergunningverlening sterk verbeterd is er nog een lange weg te gaan. De EU moet 30 GW aan nieuwe windenergie per jaar bouwen om haar doelstellingen voor 2030 te halen. De huidige vergunningsvolumes zijn daarvoor niet voldoende.
