Op 22 november lieten de Tweede Kamerverkiezingen een verrassende uitslag zien: 37 zetels voor de PVV, 25 voor GroenLinks/PvdA, 24 voor de VVD en 20 voor NSC. Op dit moment is er een verkenner aangesteld die bekijkt welke coalities te vormen zijn. Wordt het een kabinet over rechts, of over het midden? Wordt het zoals gebruikelijk een meerderheidskabinet. Of krijgen we deze keer een minderheidskabinet, een zakenkabinet of een extraparlementair kabinet? Er liggen nog vele opties open. Wat betekent dit alles voor de windsector? Hoe kijken de winnende partijen naar wind op zee en wind op land? Wat zijn de kansen en waar zien we risico’s?
Rik Harmsen, bestuursadviseur en adviseur public affairs bij NWEA, maakte een analyse:
Het verkiezingsprogramma van de PVV was glashelder: stoppen met windenergie. Na de verkiezingen horen we Wilders aangeven dat hij bereid is water bij de wijn te doen en voorstellen die juridisch niet kunnen misschien wil laten vallen. Het Klimaatakkoord van Parijs is door de Europese Unie ondertekend, iets waar Nederland niet onderuit kan en een ruime meerderheid ook niet onderuit wil. Dat geldt ook voor de doelstellingen die in EU-verband worden vastgesteld. VVD en NSC committeren zich expliciet aan het Klimaatakkoord. VVD zet in de doorrekening in op 40 GW in 2040. NSC steunt wind op zee, als rekening wordt gehouden ecologie, visserij en vaarroutes. BBB ondersteunt het Parijsakkoord wel, maar wil stoppen met wind op zee als de alternatieven, kernenergie en zonne-energie, voldoende ontwikkeld zijn.
Bovenstaande partijen zullen voor de periode na 2030 stevig willen inzetten op kernenergie. Het is afwachten hoe concreet dat wordt gemaakt, omdat hier flink wat geld voor moet worden gereserveerd om het echt mogelijk te maken. Ook is het afwachten of deze partijen concreet beleid willen gaan voeren om de elektrificatie van de industrie te realiseren. Waarschijnlijk is er weinig draagvlak om dit via strengere normen te doen, maar zal er ook niet veel geld beschikbaar zijn om de industrie op positieve wijze te stimuleren.
Kortom, de kans is zeer groot dat de doelstellingen voor wind op zee voor 2030 overeind blijven. Er is wel een risico dat er extra voorwaarden worden opgelegd. Ook is het de vraag of het beleid voor de periode na 2030 goed van de grond komt en ambitieus genoeg is. Een aantal partijen zal wellicht proberen om dit (deels) met kernenergie te gaan doen of dat in ieder geval als excuus gebruiken om minder met wind op zee te doen. Ook is het de vraag of grootschalige elektrificatie van de grond komt.
Stel dat GroenLinks/PvdA en D66 onderdeel worden van een coalitie die meer door het midden gaat, dan ziet het er voor wind op zee nog rooskleuriger uit. Deze partijen steunen namelijk de ontwikkeling van wind op zee nog meer. De kans is groter dat het beleid wordt voortgezet en nagedacht wordt over concreet beleid na 2030. Ook wordt de noodzaak van elektrificatie dan door meerdere partijen erkend, maar zal op de manier waarop nog discussie ontstaan.
PVV en BBB willen onomwonden stoppen met wind op land. VVD en NSC houden nog wel ruimte voor wind op land, maar NSC wil dat alleen kleinschalig zonder te definiëren wat dat concreet inhoudt. Deze partijen willen ook heldere afstandsnormen. Momenteel worden de RESsen uitgevoerd en Rijk, provincies en gemeenten hebben zich hieraan gecommitteerd. Op korte termijn helemaal stoppen is lastig, maar de kans is aanwezig dat er een stop wordt opgelegd als het doel van 35 TWh in 2030 binnen bereik is. Weliswaar is er meer nodig om de klimaatdoelstellingen te halen maar de vraag is of deze coalitie zich daar veel van aantrekt. De kans is groot dat ze proberen (op papier) op andere manieren de doelstelling te halen.
Verder moeten de nieuwe normen voor wind op land nog worden vastgesteld. Daarin zit een afstandsnorm van twee keer tiphoogte. De kans is groot dat deze wordt verzwaard naar bijvoorbeeld vier keer tiphoogte waarmee de facto nauwelijks meer wind op land mogelijk is. Een extra risico is dat de PVV – en ook de BBB – op zoek gaan naar concrete resultaten, zeker omdat het lastig lijkt om op andere terreinen zoals migratie of landbouw vergaande maatregelen te nemen in verband met internationale verdragen en rechterlijke uitspraken. Een van die resultaten kan dan wel eens het stoppen van wind op land zijn.
Kortom, een rechtse coalitie is zeer slecht nieuws voor wind op land. De kans is aanwezig dat er een volledige stop komt of dat er zeer zware normen komen die veel projecten onmogelijk maken.
Ook voor wind op land geldt dat er als er een coalitie door het midden komt, het er allemaal een stuk rooskleuriger uitziet. GroenLinks/PvdA en D66 zijn namelijk voorstander van wind op land, maar stellen wel eisen aan participatie, lokaal eigendom en goede normen. VVD en NSC zijn gereserveerder en benadrukken vooral het belang van een goede afstandsnorm. De kans dat er ruimte blijft voor wind op land is in dit scenario groot. Wel is het belangrijk om te voorkomen dat er lastige eisen worden gesteld of dat er een te stringente afstandsnorm wordt ingevoerd. Er is in ieder geval meer perspectief.
De komende periode blijven wij de politieke ontwikkelingen uiteraard op de voet volgen. Voor de verkiezingen deden wij een oproep aan alle politieke partijen: Laat wind de ruggengraat van de Nederlandse elektriciteitsvoorziening worden. Deze oproep en de zes adviezen die wij hierbij stelden, blijven ondanks de stevige politiek wind die waait, fier overeind staan.
