Die Auswirkungen des Klimawandels auf die Landwirtschaft und die möglichen Anpassungsmaßnahmen sind variabel, vielfältig und komplex. Obwohl über die grundlegenden Einflüsse von Umweltbedingungen auf natürliche Systeme schon umfassende Informationen und Detailkenntnisse vorliegen, herrscht ein Gefühl der Unsicherheit vor, wenn es darum geht, konkrete Aussagen zu den Auswirkungen oder Anpassungsoptionen an einem bestimmten Standort zu machen.Zusätzlich werden in den Medien eine Menge widersprüchlicher Informationen zum Klimawandel verbreitet, die es dem Praktiker und dem Laien sehr erschweren, das Problem möglichst objektiv einzuschätzen. Entsprechend vielfältigen Meinungen begegnet man auch in Gesprächen zum Thema Klimawandel. Dies liegt nicht nur an der Unsicherheit und den Unvollkommenheiten in den Klimaszenarien. Die weitere Entwicklung wird schließlich entscheidend durch das künftige Verhalten der Menschheit geprägt. Für die Landwirtschaft besonders wichtige Aspekte, wie zum Beispiel regionale Aussagen zu saisonalen Schwankungen oder zu Extremereignissen, sind mit noch größeren Unsicherheiten behaftet.Um in verständlicher Form eine bessere Einschätzung der komplexen Zusammenhänge zu ermöglichen, erläutert das Buch nicht nur die treibenden Faktoren des Klimas und der Witterung sowie den anthropogen bedingten Klimawandel mit seinen Unsicherheiten und möglichen Entwicklungen. Es bietet auch einen Rückblick auf die klimatischen Ereignisse der letzten Jahrhunderte und deren Auswirkungen in Mitteleuropa.Im Hauptteil widmet sich das Buch insbesondere den möglichen Auswirkungen auf die Landwirtschaft Mitteleuropas und zeigt Anpassungsstrategien auf. Hierbei werden neben der Erläuterung grundlegender Zusammenhänge im Ökosystem die wichtigsten durch den Klimawandel hervorgerufenen Probleme für die Landwirtschaft (Auswirkungen auf Pflanzen, Bodenfunktionen, biogene Schadfaktoren usw.) aufgeführt. Schließlich werden die landwirtschaftlichen Produktionssysteme (Ackerbau, Dauergrünland, Dauerkulturen, Forst) getrennt voneinander genauer betrachtet, um auf die spezifischen Belange der Praxis detailliert einzugehen. Weitere Kapitel widmen sich dem ökologischen Landbau, der Produktion nachwachsender Rohstoffe, der Tierhaltung sowie dem Problem der Treibhausgasemissionen aus landwirtschaftlichen Tätigkeiten. Wichtige Grundlagen, Zusammenhänge und Ergebnisse auf dem neuesten Stand der Wissenschaft werden in diesem Buch von Experten aus unterschiedlichen Fachbereichen verständlich und anschaulich dargelegt. Das Buch bietet vor allem der landwirtschaftlichen Praxis, der Verwaltung, Forschung, Lehre und Beratung aber auch für den interessierten Laien eine wertvolle Hilfe zur Orientierung.
De gevolgen van de klimaatverandering voor de landbouw en de mogelijke aanpassingsmaatregelen zijn variabel, divers en complex. Hoewel er reeds uitgebreide informatie en gedetailleerde kennis beschikbaar is over de fundamentele invloeden van milieuomstandigheden op natuurlijke systemen, overheerst een gevoel van onzekerheid wanneer het erop aankomt concrete uitspraken te doen over de effecten of de aanpassingsmogelijkheden op een specifieke locatie.Bovendien wordt in de media veel tegenstrijdige informatie over klimaatverandering verspreid, waardoor het voor mensen uit de praktijk en leken erg moeilijk is het probleem zo objectief mogelijk te beoordelen. In gesprekken over klimaatverandering komt men dan ook een grote verscheidenheid van meningen tegen. Dit is niet alleen te wijten aan de onzekerheid en de onvolkomenheden van de klimaatscenario’s. De toekomstige ontwikkelingen zullen immers in beslissende mate worden bepaald door het toekomstige gedrag van de mensheid. Aspecten die bijzonder belangrijk zijn voor de landbouw, zoals regionale uitspraken over seizoensschommelingen of extreme gebeurtenissen, zijn met nog grotere onzekerheid omgeven.Om de complexe onderlinge verbanden beter te kunnen beoordelen in een begrijpelijke vorm, worden in het boek niet alleen de drijvende factoren van klimaat en weer toegelicht, maar ook de door de mens veroorzaakte klimaatverandering met zijn onzekerheden en mogelijke ontwikkelingen. Het boek geeft ook een overzicht van de klimaatgebeurtenissen van de laatste eeuwen en de gevolgen daarvan in Midden-Europa. Het grootste deel van het boek is met name gewijd aan de mogelijke gevolgen voor de landbouw in Midden-Europa en toont aanpassingsstrategieën. Naast een uiteenzetting van de basisrelaties in het ecosysteem worden de belangrijkste problemen opgesomd die door de klimaatverandering voor de landbouw worden veroorzaakt (effecten op planten, bodemfuncties, biogene verontreinigende stoffen, enz. Tenslotte worden de landbouwproductiesystemen (akkerbouw, blijvend grasland, blijvende teelten, bosbouw) afzonderlijk meer in detail bekeken om de specifieke aandachtspunten van de praktijk in detail te behandelen. Verdere hoofdstukken zijn gewijd aan biologische landbouw, de productie van hernieuwbare hulpbronnen, veeteelt en het probleem van de broeikasgasemissies van landbouwactiviteiten. Belangrijke grondbeginselen, onderlinge verbanden en resultaten op het snijvlak van de wetenschap worden in dit boek op een begrijpelijke en heldere manier gepresenteerd door deskundigen uit verschillende disciplines. Het boek biedt vooral de landbouwpraktijk, de administratie, het onderzoek, het onderwijs en de advisering, maar ook voor de geïnteresseerde leek een waardevolle hulp bij de oriëntatie.
