Vandaag geeft de Commissie beleidsadvies voor een eerlijke en inclusieve transitie naar klimaatneutraliteit als aanvulling op het pakket voor de uitvoering van de Green Deal, dat in juli is gepresenteerd.
De voorgestelde aanbeveling van de Raad bevat specifieke richtsnoeren om de lidstaten te helpen bij het opstellen en uitvoeren van beleidspakketten die de relevante sociale en werkgelegenheidsaspecten van de transitie op alomvattende wijze aanpakken en zo zorgen voor een eerlijke transitie naar klimaatneutraliteit. In het voorstel wordt bijzondere aandacht besteed aan de behoeften van de mensen en huishoudens die sterk afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en die het zwaarst door de groene transitie zouden kunnen worden getroffen. De lidstaten worden aangespoord om optimaal gebruik te maken van publieke en private financiering en nauw samen te werken met de sociale partners.
Billijkheid en solidariteit zijn de beginselen van de Europese Green Deal. Beleidsmaatregelen ter ondersteuning van mensen en hun actieve participatie zijn van cruciaal belang voor een succesvolle groene transitie. Met de juiste maatregelen en het juiste beleid kan de groene transitie tegen 2030 nog eens 1 miljoen banen in de EU opleveren, en tegen 2050 ongeveer 2 miljoen. Tegelijkertijd is het belangrijk ervoor te zorgen dat niemand aan zijn lot wordt overgelaten en dat de EU en haar lidstaten blijven werken aan de verbetering van hun capaciteiten om op veranderingen te anticiperen en gerichte steun te verlenen aan regio's, bedrijfstakken, werknemers en huishoudens die met toekomstige uitdagingen worden geconfronteerd.
Om het sociaal en banenscheppend potentieel van de groene transitie ten volle te benutten, is het van essentieel belang alle beschikbare instrumenten te gebruiken en het juiste beleid te voeren op lokaal, regionaal, nationaal en EU-niveau. Het voorstel van vandaag moedigt de lidstaten aan om maatregelen te treffen die zijn afgestemd op hun specifieke omstandigheden, waaronder:
Maatregelen om hoogwaardige werkgelegenheid te ondersteunen en de overgang van baan naar baan te vergemakkelijken. Dit omvat bijvoorbeeld hulp op maat bij het zoeken naar werk en het bevorderen van werkgelegenheid, naast een betere toegang tot financiering en markten voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen, met name ondernemingen die bijdragen tot klimaat- en milieudoelstellingen.
Maatregelen ter ondersteuning van gelijke toegang tot onderwijs en opleiding van hoge kwaliteit. Dit betreft bijvoorbeeld de ontwikkeling van actuele informatie over de vaardigheden die op de arbeidsmarkt worden gevraagd, het verstrekken van hoogwaardig en inclusief onderwijs en opleiding over vaardigheden en competenties die relevant zijn voor de groene transitie, en het vergroten van de deelname van volwassenen aan een leven lang leren.
Maatregelen ter ondersteuning van billijke belasting- en uitkeringsstelsels en socialebeschermingsstelsels. In het voorstel wordt de lidstaten verzocht deze stelsels te evalueren en waar nodig aan te passen, bijvoorbeeld door de belastingdruk te verschuiven van arbeid naar andere bronnen die bijdragen tot klimaat- en milieudoelstellingen.
Maatregelen ter ondersteuning van betaalbare toegang tot essentiële diensten. De lidstaten worden aangespoord publieke en particuliere financiële steun te blijven mobiliseren om te investeren in hernieuwbare energie, mobiliteitsproblemen aan te pakken en de door de circulaire economie geboden mogelijkheden voor kostenbesparing te bevorderen.
Maatregelen om beleidsactie te coördineren, een economiebrede aanpak te volgen en de sociale partners, het maatschappelijk middenveld, regionale en lokale autoriteiten en andere belanghebbenden actief bij het proces te betrekken. Maatregelen om de wetenschappelijke onderbouwing verder te versterken en de consistentie van definities en methodologieën te bevorderen, zijn ook belangrijk om het sociale en arbeidsmarktbeleid doelgerichter te maken.
Publieke en private financiering optimaal benutten. De lidstaten beschikken over een breed scala aan EU-financiering en andere financiële middelen om de nodige maatregelen uit te voeren voor een eerlijke transitie naar klimaatneutraliteit. Dankzij het voorgestelde Sociaal Klimaatfonds van 72,2 miljard euro zal steun worden verleend aan kwetsbare huishoudens, vervoersgebruikers en micro-ondernemingen die de gevolgen ondervinden van de invoering van de emissiehandel in voor het wegvervoer en gebouwen gebruikte brandstoffen. Het fonds zal worden gefinancierd uit de inkomsten van de handel in emissierechten. Andere beschikbare EU-financiering in het kader van NextGenerationEU omvat het mechanisme voor een rechtvaardige transitie (JTM) en het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+), het belangrijkste instrument van de EU om in mensen te investeren, met een budget van 99,3 miljard EUR in 2021-2027. Een aanzienlijk deel van de hervormingen en investeringen in de herstel- en veerkrachtsplannen van de lidstaten die door de herstel- en veerkrachtfaciliteit worden gefinancierd, zal worden gericht op sociaal beleid, met specifieke steun voor een eerlijke groene transitie, bijvoorbeeld door het scheppen van groene banen en de ontwikkeling van groene vaardigheden te bevorderen.
Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal: “Met de Green Deal zullen we een moderne, duurzame economie creëren die de komende decennia banen zal scheppen. De overgang van Europa naar klimaatneutraliteit zal niet gemakkelijk verlopen en we moeten in de hele economie een beleid voeren waarmee iedereen wordt bereikt. Onze voorstellen voor het Sociaal Klimaatfonds, het mechanisme voor een rechtvaardige transitie en andere voorstellen vullen we vandaag aan met verdere beleidsrichtsnoeren om ervoor te zorgen dat niemand achterblijft op onze weg naar een gezonde, groene en eerlijke toekomst.”
Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor de mensen: “Om onze planeet en toekomstige generaties te beschermen, moeten we een duurzame economie opbouwen die voor iedereen werkt. De groene transitie biedt een aanzienlijk economisch en banenscheppend potentieel. Het is van cruciaal belang dat we de kansen die de groene transitie biedt, optimaal benutten en tegelijkertijd zorgen voor een eerlijke en inclusieve transitie, zodat niemand aan zijn lot wordt overgelaten. Daartoe moeten we investeren in vaardigheden, hoogwaardige banen en betaalbare diensten.”
Nicolas Schmit, commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten: “De Green Deal is onmisbaar voor de economie en het klimaat, en we zijn samen verantwoordelijk voor het succes ervan. Maar we onderschatten de sociale en werkgelegenheidsgevolgen van de groene transitie niet. Sociale rechtvaardigheid moet centraal staan, waarbij de waarden van de Europese sociale markteconomie worden weerspiegeld. Deze beleidsrichtsnoeren bieden de lidstaten, regio's en lokale gemeenschappen gedetailleerde en concrete manieren om de mensen die met armoede en uitsluiting worden bedreigd te beschermen en de bevolking in staat te stellen optimaal gebruik te maken van de kansen die de klimaattransitie biedt.”
De Europese Green Deal, die in 2019 van start is gegaan, bevat de EU-strategie om het eerste klimaatneutrale continent te worden en de Unie om te vormen tot een duurzame, eerlijkere en welvarender samenleving die de grenzen van onze planeet eerbiedigt. De noodzaak van een eerlijke transitie maakt integraal deel uit van de Green Deal, waarin wordt benadrukt dat geen enkele regio of persoon mag achterblijven.
Dit is in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs van 2015, de strategische agenda 2019-24 van de Europese Raad en de Europese klimaatwet die sinds juli 2021 van kracht is. Het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten vormt een aanvulling op en ondersteunt de groene en digitale transities in overeenstemming met een sterk sociaal Europa, met name door middel van drie EU-kerndoelen op het gebied van werkgelegenheid, vaardigheden en sociale inclusie, die de EU-leiders in mei en juni 2021 hebben bekrachtigd.
In juli 2021 heeft de Commissie het pakket “Fit for 55” aangenomen met het oog op de bindende EU-klimaatdoelstelling om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen op de weg naar klimaatneutraliteit tegen 2050. Dit omvatte het Sociaal Klimaatfonds, dat 72,2 miljard euro zal mobiliseren om de gevolgen van de emissiehandel in het wegvervoer en gebouwen voor kwetsbare huishoudens, kleine ondernemingen en vervoersgebruikers aan te pakken, en dat zal worden gefinancierd uit de inkomsten van het nieuwe emissiehandelssysteem. Als onderdeel van het pakket “Fit for 55” heeft de Commissie een voorstel voor een aanbeveling van de Raad tegen eind 2021 aangekondigd om de lidstaten verder te adviseren hoe zij de sociale en arbeidsaspecten van de groene transitie het best aanpakken.
