De klimaattop in Dubai is nu officieel beëindigd en de resultaten zijn bekend. Van 30 november tot 13 december kwamen wereldleiders, NGO's en deskundigen bijeen om klimaatmaatregelen te stimuleren en ervoor te zorgen dat de Parijs doelstellingen worden nagestreefd. Floris Boogaard, onderzoeker bij Deltares en lector bij de Hanze hogeschool was betrokken bij verschillende activiteiten van de COP28 en blikt terug op de uitkomsten.
Een klimaatschadefonds en verdrievoudiging van duurzame energie tussen nu en 2030 waren als eerste resultaten geboekt. Het uiteindelijke besluit om toch een stip op de horizon te zetten voor het beëindigen van fossiele brandstoffen had ik niet meer verwacht na de pessimistische berichten over deze Klimaattop. Er waren ook veel factoren die dit resultaat niet ondersteunde zoals de brief die de OPEC (vereniging van olie-exporterende landen) rondstuurde om zich te verzetten tegen de uitfasering van fossiele brandstoffen.
De resultaten van COP28 zijn een vooruitgang, maar de grote vraag blijft: gaat de verandering van ons gedrag snel genoeg ten opzicht van de verandering van het klimaat? Ik sta nog niet te juichen gezien de afspraken die gemaakt zijn veel concreter en ambitieuzer hadden kunnen zijn. Er is nog geen structureel plan met actie en deadlines om fossiele brandstoffen af te bouwen. Daarom blijft het van groot belang dat we niet alleen kijken naar mitigatie (maatregelen om de opwarming van de aarde te beperken) maar in hetzelfde tempo ook naar klimaatadaptatie. De wereld moet zich wapenen tegen de risico's van het veranderende klimaat en de omgeving hierop aanpassen. In veel landen zijn we daar uit noodzaak al mee bezig, maar niet iedereen in de wereld heeft de middelen om zich te verdedigen. Het eerdergenoemde klimaatschadefonds kan hierbij helpen.
Bij de COP28-sessie ‘Building Climate Neutral Infrastructure’ waaraan ik deelnam, was klimaatadaptatie het voornaamste onderwerp. De vraag die in de sessie centraal stond was: hoe kunnen we wateroverlast, droogte en hitte bestrijden door het implementeren van multifunctionele maatregelen die ook leefbaarheid, biodiversiteit en circulariteit bevorderen en een antwoord zijn op andere specifieke uitdagingen in de wereld? Technisch gezien is er veel mogelijk maar het functioneren op lange termijn van veel maatregelen is hierbij belangrijk. Er zijn veel voorbeelden gepresenteerd van praktijkonderzoek naar de effectiviteit van climate neutral infrastructure zoals waterpleinen en energie-opwekkende en waterbergende wegen. Een andere sessie die ik bijwoonde ging over het inzetten van natuurlijke waterweerbaarheidsoplossingen zoals kustbeschermende mangroven en wetlands, wadi’s en raingardens. Het bleek dat techniek niet de uitdaging is, maar samenwerking, het betrekken van bewoners en de private sector.
De stad Dubai was zelf ook een belangrijk gespreksonderwerp. In de wereld moeten we duidelijke keuzes maken waar we veilig en duurzaam leven, zoals in Nederland met ‘water en bodem sturend’. Dubai wordt door de ligging in de woestijn vaak vergeleken met Las Vegas. Door de groeiende wereldbevolking zullen dergelijke steden steeds meer inwoners tellen. Maar is het een plek voor een duurzaam leven? We kunnen in elk geval leren van adaptatie in gebieden met uitvergrote uitdagingen zoals een beperkte watervoorraad en toenemende hitte. Een bezoek aan de wijk The Sustainable City liet zien dat hittestressmaatregelen (de stand van huizen, schaduw en groen) voor een duurzamere energiebehoefte en -voorziening kan zorgen. Zonne-energie wordt opgewekt op huizen en centrale parkeerplaatsen en binnen de stad bewegen mensen zich met elektrische golfkarretjes. Op gemeenschappelijke urban farming-plekken worden groente en kruiden geteeld. Het afvalwater wordt deels gezuiverd en gebruikt voor irrigatie van openbaar groen.(1)
The Sustainable City Dubai is een mooi voorbeeld van wat er technisch mogelijk is, maar het is een postzegel in de grote woestijn. Ter vergelijking zijn er in Nederland al meer dan 10.000 klimaatadaptieve postzegels op de website climatescan.nl te vinden. Ook hier is nog een lange weg te gaan, maar we zijn in beweging. De ingrepen zijn zichtbaar. Dan is opschalen ook mogelijk.
Misschien kenmerkt dat wel hoe ik terugkijk op de COP28. Het is bemoedigend om te zien dat landen met tegenstrijdige belangen een gemeenschappelijk doel uitspreken. Voor enkele landen liggen die doelen overigens in lijn met wat ze al deden, maar nu committeren meer landen zich. We helpen elkaar met een klimaatschadefonds, maar de grote vraag blijft: gaan we snel genoeg? Kan het niet structureler, concreter, sneller, groter en ambitieuzer? De lessen van die postzegel moeten snel en op veel plekken in de wereld toepasbaar worden.
Floris Boogaard is docent bij Pont Academy, onderzoeker bij Deltares en lector bij de Hanze hogeschool en was betrokken bij diverse activiteiten van de COP28.
1 The Sustainable City Dubai, impressie: https://www.youtube.com/watch?v=i3CEV-PKMjI
