Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) deelde begin maart een flinke som geld uit. Hij maakte 14 nieuwe aardgasvrije wijken bekend waarnaar 50 miljoen euro subsidie zou gaan. Het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) steunt proeftuinen om woningen van het aardgas los te koppelen. De Jonge's nieuws zorgde alleen niet bij alle gemeenten voor blije gezichten. De redactie van Klimaatweb sprak met de gemeente Gooise Meren voor wie de bekendmaking een grote teleurstelling werd.
Wethouder Barbara Boudewijnse (Duurzaamheid) legt de eerste warmtebuis
Op initiatief van energiecoöperatie Wattnu werd samen met de gemeente de subsidie voor het warmtenet op basis van aquathermie in Muiderberg (gem. Gooise Meren) aangevraagd. Wattnu is een energiecoöperatie die nauw samenwerkt met bewoners, ondernemers, organisaties en de overheid in Gooise Meren. Het riool in Muiderberg was aan vervanging toe, Wattnu zag dit als een uitgelezen kans om Muiderberg duurzaam te verwarmen. Uit onderzoek bleek oppervlaktewater van het IJmeer warm genoeg om Muiderberg aardgasvrij te verwarmen. Op basis van kosten en CO2-reductie werd gekozen voor een aquathermie warmtenet als het meest gunstige alternatief voor aardgas. Miel Janssen, voorzitter van energiecoöperatie Wattnu: ‘’Het aanleggen van warmtebuizen tijdens rioolvervanging scheelt veel geld en overlast. Uit een enquête onder bewoners van Muiderberg reageerde 90% positief op het onderzoeken van deze koppelkans.’’ De gemeente is begin 2021 gestart met de aanleg van warmtebuizen.
Van de 47 inschrijvingen hebben 14 projecten een subsidie toegekend gekregen. De aanvraag van 6,7 miljoen euro voor de verdere ontwikkeling van Warmtenet Muiderberg bleek niet toegekend te worden. Deze subsidie was nodig om de onrendabele top weg te nemen die warmtenetten momenteel nodig hebben om met aardgas te concurreren. De PAW-subsidieverlening zou helpen om 1000 tot 1200 huizen op het warmtenet aan te sluiten en daarmee van het aardgas af te halen. Volgens wethouder Duurzaamheid Barbara Boudewijnse was de subsidie van groot belang om het initiatief van inwoners en vrijwilligers van Wattnu verder tot ontwikkeling te brengen. ''In de huidige tijd met bijna onbetaalbare energieprijzen en eindige energiebronnen staan we te springen om andere, vernieuwende vormen van energievoorziening. We gaan met elkaar kijken hoe we de financiering toch rond kunnen krijgen.”
Het Programma Aardgasvrije Wijken is bedoeld om door middel van proeftuinen leerervaring op te bouwen, de projecten moeten dus ook kennis toevoegen aan het leerprogramma van PAW. Janssen (Wattnu): ''Na het teleurstellende bericht kregen we de beoordeling van onze aanvraag, waarin we goed tot zeer goed hebben gescoord op veel punten zoals de business case en het participatieplan.'' De bemoedigende beoordeling maakte het tot een grotere teleurstelling voor de initiatiefnemers en de gemeente, volgens Janssen spelen er andere factoren mee bij de toekenning van de PAW-subsidie. ''In de proeftuinen worden ook factoren meegenomen zoals diversiteit in technologie van de verschillende projecten en spreiding over het land. Er is niet alleen vanuit de kwalitatieve beoordelingen gekozen voor de beste projecten maar er wegen andere factoren mee in de toekenning van subsidie, bijvoorbeeld als deze projecten een uniekere leerervaring kunnen bieden.’’
In het Klimaatakkoord krijgen gemeenten een regierol in de energietransitie. Ze moeten van het aardgas af en burgers hierbij betrekken. De overheid wil de energietransitie versnellen waarbij de steun van bewoners hard nodig is om initiatieven mogelijk te maken. Miel Janssen (Wattnu): ''Wij hebben hier een door bewoners geleid, uitvoeringsgericht project dat 1000 tot 1200 woningen van het aardgas afhaalt. Het wordt door de gemeente breed gesteund. We zijn klaar voor de uitvoering; in de PAW-aanvraag hadden we voor 14 van de 15 criteria t.a.v. uitvoeringsgereedheid een groen vinkje. Tegelijkertijd zegt de Rijksoverheid dat de tijd van plannen maken voorbij is en dat we praktijk moeten maken. Dan is het extra frustrerend dat we niet gesteund worden. Als we morgen subsidie zouden kunnen ontvangen gaat gelijk de schop in de grond.''
Omdat de PAW-subsidie oorspronkelijk is bedoeld voor proefprojecten die nieuwe leerervaringen bieden lijkt deze niet aan te sluiten bij nieuwe projecten die eerdere leerervaringen benutten om op te schalen. Wethouder Boudewijnse geeft aan dat deze projecten subsidie nodig hebben om de onrendabele top op te vangen waardoor ze levensvatbaar worden. ''Dat een deel van deze projecten nu geen subsidie ontvangt, is de doodsteek of in elk geval enorme rem. Eigenlijk loopt de subsidiepot achter de feiten aan. Het is berekend op een paar projecten maar het zijn er inmiddels veel meer.''
De gemeente Gooise Meren en warmtebedrijf Wattnu vragen aandacht voor projecten die klaarliggen voor realisatie en roepen op tot actie. Janssen: ''Voor de positief beoordeelde projecten die niet gehonoreerd zijn in de PAW-aanvraag of niet helemaal in de criteria voor een PAW-proeftuin passen, vragen wij de overheid om iets te verzinnen. Er liggen initiatieven op de plank die klaar zijn voor uitvoering maar hulp nodig hebben met de opstart.''
Transitieversnellers: Een gesprek met Niels Wage over biokolen en groengas
