Al sinds de jaren 70 stijgt de temperatuur wereldwijd en inmiddels is onze planeet gemiddeld ruim één graad Celsius opgewarmd ten opzichte van pre-industriële tijden. Doordat er steeds meer duidelijk werd over de gevaren die verdere opwarming met zich mee brengt, is in december 2015 het Klimaatakkoord van Parijs gesloten. Hierin is afgesproken de opwarming te beperken tot ruim onder 2 °C, maar bij voorkeur tot maximaal 1,5 °C, aangezien de gevolgen van klimaatverandering bij deze temperatuurstijging nog beheersbaars lijken. Recent onderzoek laat echter zien dat deze 2 °C mogelijk al onvermijdelijk is
We hebben te maken met een complex klimaatsysteem waardoor het opwarmende effect van de toegenomen concentratie broeikasgassen niet overal direct en gelijkmatig optreedt. Doordat er ingewikkelde feedbackprocessen plaatsvinden die ook nog eens op verschillende tijdschalen werken, reageert het klimaat niet direct op de door ons uitgestoten broeikasgassen. Dit betekent dat er door deze vertraging nog opwarming zal plaatsvinden die het gevolg is van de uitstoot die al heeft plaatsgevonden. Dit wordt ook wel committed warming genoemd, aangezien we deze opwarming in zekere zin al hebben ‘toegezegd’ en deze daarom onvermijdelijk is geworden. Daarom is het van groot belang om dit na-ijl effect zo goed mogelijk te weten en mee te nemen in de klimaatmodellen en -verwachtingen.
In een recent artikel Greater committed warming after accounting for the pattern effect wordt gesteld dat de uiteindelijke opwarming door de committed warming mogelijk al meer is dan 2 °C. De onderzoekers vermoeden namelijk dat de op het verleden gebaseerde inschatting van het vertraagde effect op de opwarming, die nu wordt gebruikt in de klimaatmodellen, kleiner is dan in werkelijkheid. Er zijn namelijk nog gebieden die nog niet of nauwelijks zijn opgewarmd, bijvoorbeeld doordat de warmte gemakkelijker kon worden opgeslagen, waardoor bepaalde effecten en feedbackprocessen nog niet zijn opgetreden.
Als voorbeeld wordt genoemd het veranderen van de hoeveelheid bewolking als gevolg van opwarming die op zichzelf weer een positief of negatief effect kan hebben op de binnenkomende zonnestraling en daardoor op het verdere verloop van de opwarming. Hierdoor kunnen gebieden die tot nu toe niet of nauwelijks zijn opgewarmd, bijvoorbeeld de Zuidelijke Oceaan, op een zeker moment aan een inhaalslag gaan beginnen. Zonder hier rekening mee te houden, zo concluderen de onderzoekers, zou de uiteindelijke opwarming zonder verdere uitstoot en met het in acht nemen van de committed warming, uitkomen op ongeveer 1,3 °C. Echter, rekening houdend met de vertraagde opwarming in bepaalde gebieden, geeft hetzelfde model een uiteindelijke opwarming van 2,3 °C, ruim boven het afgesproken klimaatakkoord. En daarbij is de toekomstige uitstoot van broeikasgassen dus nog niet meegenomen.
KNMI-Klimaatbericht door Yorick de Wijs
Figuur 1: Waargenomen opwarming en verwachte opwarming wanneer de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs akkoord worden. Bron: IPCC
