De ministeries van LNV, BZK en IenW hebben samen het Ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (Ontwerp-NPLG) uitgebracht. Dit ontwerp beschrijft de aanpak en uitgangspunten om te komen tot een duurzaam landelijk gebied in de toekomst. In zo’n gebied is de waterkwaliteit goed en kunnen planten- en diersoorten blijven bestaan. Bovendien helpt het in de strijd tegen klimaatverandering en de gevolgen ervan.
De aanpak die de ministeries voor dit programma voorstellen, is samenhangend, gebiedsgericht en toekomstbestendig. Water, natuur en klimaat worden in samenhang bekeken. Daardoor kunnen ondernemers in één keer meerdere opgaven tegelijk aanpakken, zoals stikstof en klimaatverandering. Ook is het de bedoeling dat provincies de uitgangspunten van het NPLG concreet maken en verbinden aan hun eigen doelen. De aanpak richt zich op 2030, maar houdt tegelijk rekening met uitdagingen die in 2050 kunnen gaan spelen.
De ambitie van het NPLG is dat het landgebruik niet meer over de grenzen van natuurlijke systemen heen gaat. Hiervoor zijn doelen opgesteld op basis van nationale en internationale verplichtingen. Deze doelen zijn verdeeld over de provincies, zodat het voor iedereen duidelijk is welke opgaven waar liggen. Zo moet bijvoorbeeld de uitstoot van stikstof en broeikasgassen worden beperkt, en moet schade door extreem weer zoveel mogelijk worden tegengegaan. Ook staat er in het ontwerp van het NPLG dat beleid, gebiedsbeheer en gebiedsinrichting in 2050 moeten zijn aangepast aan klimaatverandering.
Het NPLG werkt met structurerende keuzes om aan te geven hoe de doelen op provinciaal niveau moeten worden bereikt. Deze keuzes verduidelijken de kaders waarbinnen provincies zelf kunnen uitwerken wat waar wel en niet kan. Dit biedt ruimte voor maatwerk, want in het ene gebied passen andere maatregelen dan in het andere. Een voorbeeld van een structurerende keuze is dat je het grondwaterpeil op hoge zandgronden verhoogt. Een andere is dat je zorgvuldig omgaat met landbouwgrond. Overheden gaan bij het uitwerken van de structurerende keuzes programmatisch, cyclisch en adaptief te werk. Dat wil onder andere zeggen dat er in periodes van vier jaar gewerkt wordt, dat er gemonitord wordt en dat plannen bijgestuurd kunnen worden.
Om te komen tot een duurzaam landelijk gebied, is het nodig dat het Rijk en de provincies goede afspraken maken en goed samenwerken. Het NPLG biedt daarvoor handvatten en de Instrumentenkoffer NPLG, waarmee decentrale overheden hun gebiedsprogramma’s kunnen uitvoeren. Daarnaast zijn maatschappelijke partijen, ondernemers en andere betrokkenen nodig om de opgaven te halen. Om die reden zijn allerlei verschillende partijen betrokken bij het opstellen van het ontwerp van het NPLG.
