Nog altijd overstijgt het tempo waarin er extra transportcapaciteit wordt gevraagd de snelheid waarmee netbeheerders het elektriciteitsnet kunnen uitbreiden. Hoewel netbeheerders meer dan ooit investeren in de uitbreiding van het net, is de opgave waar we voor staan zo groot, dat de komende jaren er zeker nog sprake is van schaarste op het net. Op woensdag 17 januari vroegen enkele Kamerleden hierover tekst en uitleg aan bestuurders van netbeheerders.
Snelle toegang tot het net is helaas geen vanzelfsprekendheid meer. Als er geen ingrijpende keuzes worden gemaakt, vertraagt de woningbouw, de economische groei en de verduurzaming van Nederland. Op 18 oktober maakte demissionair minister Jetten daarom bekend dat er extra geld beschikbaar komt voor de energietransitie en dat er onorthodoxe maatregelen tegen netcongestie worden genomen. Die maatregelen houden onder andere in dat lokale overheden gevraagd worden versneld ruimte vrij te maken voor uitbreiding van de elektriciteitsnetten en worden enkele uitbreidingen als ‘zwaarwegend maatschappelijk belang’ aangemerkt waardoor er maximaal één beroepsprocedure mogelijk is en procedures met maximaal 1,5 jaar verkort zullen worden. Naast deze maatregelen zijn ook nieuwe contractvormen aangekondigd, waarmee grootverbruikers kunnen worden gevraagd om op piekmomenten minder elektriciteit te gebruiken en zo ruimte te bieden aan anderen.
In de hoorzitting van 17 januari is door de netbeheerders benoemd welke initiatieven er al zijn genomen om de netcongestie zoveel mogelijk te beperken. Echter, de waarheid is ook dat netcongestie niet van de één op de andere dag is opgelost. Netbeheerders investeren recordbedragen en vanaf 2026 jaarlijks zelfs 8 miljard euro om te ‘bouwen, bouwen, bouwen’, want uiteindelijk is de netcongestieproblematiek alleen op te lossen met netuitbreiding. Om de recordinvesteringen maximaal te kunnen benutten, hebben de netbeheerders samen met vele stakeholders een Nationale Uitvoeringsagenda opgesteld waarmee ze samen met ketenpartners het maakproces willen stroomlijnen en optimaliseren. Zo kunnen we samen de grootste verbouwing van onze energie-infrastructuur versneld mogelijk maken.
Zolang de gewenste uitbreiding nog niet gereed is, zetten de netbeheerders, samen met alle andere stakeholders en overheden, alles op alles om ruimte op het bestaande net te vinden. Netcongestie doet zich vooral op enkele momenten en locaties voor, vooral op de momenten dat bedrijven en huishoudens tegelijkertijd veel elektriciteit gebruiken. We kunnen hier niet tegenop bouwen. We moeten het elektriciteitsnet veel beter gaan benutten om meer ruimte op het net vrij te maken voor nieuwbouwwoningen en economische groei en verduurzaming. Daarom moet ook flexibiliteit gestimuleerd worden.
De hoogspanning-, middenspanning en laagspanningsnetten zijn met elkaar verbonden. Ontwikkelingen op het hoogspanningsnet hebben dan ook gevolgen voor het laagspanningsnet. Netbeheerders waarschuwen de politiek dat, als er geen maatregelen worden genomen, consumenten en kleine MKBers die zijn aangesloten op het laagspanningsnet in de toekomst mogelijk ook te maken krijgen met netcongestie. Netbeheerders zetten alles op alles om dat te voorkomen. Het is daarom nodig dat we maximaal inzetten op energiebesparing, ruimte zoeken op het bestaande net en ook hier met maximale snelheid gaan bouwen.
Netbeheer Nederland vraagt de Kamer om de nadruk te leggen op uitvoering van bestaande plannen en beleid. “Wij vragen om een uitvoeringskabinet, dat het fysiek realiseren van het nieuwe energiesysteem mogelijk maakt” stelde voorzitter Maarten Otto eerder. Want bewoners willen aan de slag met de verduurzaming van hun huis, ondernemers willen door met de groei van hun bedrijf, en er zijn veel nieuwe woningen nodig. De elektriciteitsnetten, warmtenetten, en gasleidingen voor waterstof en groen gas moeten hiervoor massaal worden opgeschaald, uitgebreid en beter worden benut. Energie-infrastructuur is het fundament van de toekomst van Nederland. En het realiseren van de benodigde infrastructuur is alleen haalbaar door een efficiënte en gerichte uitvoering.
