Windmolens op de Noordzee zijn niet alleen bronnen van duurzame energie; ze bieden ook kansen op het gebied van ecologie. Steeds vaker fungeren windmolenparken als dé kraamkamers voor de Noordzee. Jan Vos, voorzitter NWEA: “De Nederlandse aanpak voor natuurinclusieve windparken is een lichtend voorbeeld in Europa. In tegenstelling tot veel andere landen wegen hier in Nederland niet alleen de kosten, maar ook innovatieve natuurplannen mee. Dit heeft geleid tot aanzienlijke investeringen in ecologisch verantwoord bouwen.”
Een voorbeeld van een kunstmatige rifstructuur zijn de kunstriffen bij het ‘stopcontact op zee’ voor Hollandse Kust (west Alpha) die vorige maand zijn geplaatst in samenwerking met Tennet en aannemer Equans/Smulders. Op het onderstel voor het stopcontact, dat zo’n 50 kilometer voor de kust van Egmond aan Zee ligt, zijn twee clusters van kunstriffen geplaatst om te evalueren welke vorm – bal of kubus – het meest effectief is. Op het ene frame bevinden zich zes ‘reef cubes’, holle vierkante blokken van natuurvriendelijk beton met ronde gaten in de wanden. Op het andere stalen frame zijn zes ‘reef balls’ geplaatst, vergelijkbare structuren maar dan in een meer ronde vorm.
Deze kunstmatige rifstructuren zijn ontworpen om het zeeleven te bevorderen, waaronder potentiële broedplaatsen voor koudwaterkoraal, sponzen en andere rifsoorten. Vissen, krabben en kreeften worden aangetrokken door deze structuren om te schuilen en voedsel te zoeken.
Een ander voorbeeld van een ander kunstmatig rif bij windparken zijn de zogenaamde treereefs. Ecowende plaatst op de zeebodem tussen de windturbines bij Hollandse Kust (west) kunstmatige riffen opgebouwd uit oude fruitbomen. Deze riffen vormen circulaire en biologisch-afbreekbare rifstructuren waar vissen kunnen schuilen en zich voortplanten.
Het windpark Ecowende gaat ook natuurlijke rifvorming door zogenaamde zandkokerwormen (sabelaria) stimuleren. Deze rifvormende diertjes leken verdwenen in de Noordzee, maar werden in 2017 herontdekt in de Bruine Bank, een natura2000 gebied dat naast Hollandse Kust West ligt. De riffen die deze diertjes maken zin waardevol voor de ecologie omdat veel andere dieren zich graag vestigen op of in de buurt van sabelleria.
Bij de windparken Borssele 1 & 2 voor de Zeeuwse kust werden vijfenveertig Atlantische kabeljauwen en twaalf Europese zeekreeften gevolgd. Kabeljauwen worden gezien als een sleutelsoort binnen een plaatselijk ecocysteem en uit analyse van hun bewegingen blijkt dat ze zich door de kunstmatige riffen bij de windmolens aangetrokken voelen en graag in die omgeving verblijven. Dit is een aanwijzing dat de riffen ook voor andere soorten vis, zee- en bodemleven geschikte biotopen zijn.
Meer dan honderd jaar geleden zag de bodem van de Noordzee er heel anders uit. In het Nederlandse en Duitse deel lagen grote oesterbanken die over een oppervlak van 20.000 km2 natuurlijke riffen vormden. Door overbevissing zijn die volledig verdwenen. Vanaf de jaren zestig nam de boomkorvisserij sterk toe en zijn ook soorten als kreeften, Noordzeekrabben, kabeljauwen, inktvissen, haaien en roggen zeer sterk in aantal afgenomen. Het zijn allemaal soorten die rifstructuren nodig hebben om zich te verstoppen, voort te planten en voedsel te vergaren.
Vos: “De bouw van windparken biedt enorme kansen op het gebied van ecologie. De fundaties van windmolens zijn harde structuren, waar zich opnieuw natuurlijke riffen kunnen vormen. En niet onbelangrijk: de bodem in windparken blijft relatief onberoerd, omdat vissers daar beperkt mogen komen.”
