Nu we wereldwijd steeds vaker te maken hebben met extreem weer komt ook steeds vaker de vraag: komt dit extreme weer door klimaatverandering? Met klimaatattributie kan de wetenschap sinds enkele jaren deze vraag steeds vaker en steeds sneller beantwoorden. Juist wanneer dit het meest relevant is. KNMI'er Geert Jan van Oldenborgh, die een jaar geleden overleed, stond aan de wieg van deze klimaatattributiestudies.
Deze zomer was het niet alleen in Nederland droog, ook in andere delen van Europa en het noordelijk halfrond was het land uitgedroogd door een gebrek aan regen en veel verdamping. Uit een klimaatattributiestudie blijkt dat dit soort droogte tegenwoordig vaker voorkomt door klimaatverandering omdat door de hoge temperaturen de verdamping is toegenomen.
Regelmatig zijn er sterke verbanden met klimaatverandering, bij sommige natuurrampen wordt juist geen verband gevonden
Twee andere recente voorbeelden gaan over Pakistan. Klimaatverandering heeft naar alle waarschijnlijkheid bijgedragen aan de intensiteit van de moessonregens afgelopen zomer. En de langdurige hittegolf in India en Pakistan eerder dit jaar is rond de 30 keer waarschijnlijker geworden door de opwarming van de aarde als gevolg van menselijke activiteiten. Regelmatig zijn er sterke verbanden met klimaatverandering. Bij andere natuurrampen werd juist geen duidelijk verband met de opwarming van de aarde gevonden.
Een attributiestudie geeft de samenleving een handvat om al dan niet maatregelen te nemen om zich weerbaarder te maken tegen soortgelijke gebeurtenissen in de toekomst en maakt de huidige impact van klimaatverandering direct voelbaar. We geven informatie over de kans op de weergebeurtenis, de onzekerheden en over de kwetsbaarheid van de samenleving hiervoor. Niet alleen meteorologische factoren maar ook maatschappelijke omstandigheden bepalen wat de impact is van het extreme weer.
Klimaatwetenschap levert de bewijslast, rechters maken de afweging of een schadevergoeding aan de orde is
Dit soort wetenschappelijke studies kunnen ook als bewijslast dienen in rechtzaken. Rechters moeten uitwijzen of de veroorzakers van de opwarming aangeklaagd kunnen worden voor de geleden schade. Klimaatwetenschap levert de bewijslast, rechters maken de afweging of een schadevergoeding aan de orde is. Een voorbeeld hiervan is een lopende rechtzaak van een Peruaanse boer tegen het Duitse energiebedrijf RWE.
Een klimaatattributie studie uit 2021 stelt dat de temperatuur in de omgeving van de de Palcaraju gletsjer in Peru met één graad gestegen is (figuur 1). De oorzaak is de wereldwijde opwarming door de stijgende concentraties broeikasgassen in de atmosfeer. De gletsjer smelt door de opwarming en vult een meer met smeltwater. De lengte van de gletsjer is inmiddels met 2 kilometer gekrompen (figuur 2). De bergwanden ontdooien, worden instabiel met lawines tot gevolg. Een flinke lawine kan een vloedgolf veroorzaken die de natuurlijke dam van het gletsjermeer breekt, waarna het water met groot geweld de berg afstroomt richting de stad Huaraz (figuur 3).
De rechter zal in zijn uitspraak de wetenschappelijk bewijslast voor de link tussen de uitstoot van CO2 en het smelten van de gletsjer wegen en ook de directe dreiging van een vloedgolf meenemen. Steeds vaker zullen de uitkomsten van klimaatattributie onderzoek in de rechtbank als bewijslast dienen.
De komende jaren ontwikkelt het KNMI een Early Warning Centre (EWC), een zogenaamd nationaal waarschuwingsadviescentrum. Daarbij willen we ook de duiding van extreme weerevents in relatie tot klimaatverandering verbeteren.
Dit bericht verschijnt in dankbare herinnering aan onze dierbare collega, Geert Jan van Oldenborgh, die deze week een jaar geleden is overleden. Hij is mede-grondlegger van World Weather Attribution, een internationaal team van klimaatwetenschappers dat klimaatattributiestudies doet.
KNMI-klimaatbericht door Frank Selten en Josine Camps.
